Sappho

Sappho
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sappho heykeli, M.Ö. 5. yüzyıl

Sappho, Lesbos, Eresos (bugünkü adı ile Midilli ) adasında doğmuştur. Antik Yunan lirik şairi, Afrodit kültü rahibesi, ekol lideridir (Thiasos). Doğumu yaklaşık olarak M.Ö. 630 ile M.Ö. 612 arasında; ölümü M.Ö. 570 civarında kabul edilmektedir. Eusebius Sappho'nun 45. Olimpiyatın ikinci yılında (M.Ö. 600 -M.Ö. 599) yılında en verimli çağını yaşadığından bahseder.

Yaşadığı Çağa Bakış
İran, Mısır gibi ülkelerdeki süreğen krallık sisteminin aksine; yunan medeniyetinde Ege kıyılarının dağlık düzensiz yapısı, insanların dağınık yaşaması vb. sebepler yüzünden, yönetim küçük krallıklar dan öteye gidememiş, sonraları ise güçlenen soylu sınıfı yönetimi kralın elinden almıştır (Oligarkhia, ολιγαρχία). Yönetimi alan soyluların topraksız ya da küçük topraklı halkı borçlandırmaları ve devam eden akınlar sonucunda Attika'dan kaçan halk zamanla (en belirgin dönemi M.Ö. 7. yy) kıyı Ege'ye yerleşmiş; yeni yerleştiği bölgede ise ticaretle uğraşmaya başlamıştır.
Yeni topraklarda süren yaşam ve ticaret; insanlara eski geleneklerden sıyrılarak kendini tanıma, kıyaslama ile kendini ölçme olanağı vermiştir. Toplumsallıktan bireyciliğe geçişte yaşanan bu süreç Lirik şiiri beraberinde getirmiştir. Lirik şiirin doruğunda ise Sappho vardır.

Liriğin Doruğu
Bir Afrodit kültü rahibesi olan Sappho, bağlı bulunduğu kültün de kendisine vermiş olduğu rahatlığa dayanarak özgürce içinden geçeni söylemiş, açık ve yürekli bir tutum sergilemiştir. Dilindeki bu içtenlik ve açıklık sayesinde eserleri, tüm ardıllarını ve benzerlerini geride bırakarak yüzyılların ötesine geçmiş, çağlar boyu öykünülmüş, eleştirilmiştir.

Vezin Kalıpları
Sappho, kendi çağına kadar süregelen İon lehçesindeki Hexametron ve Attika lehçesine daha uygun olan İambos vezinlerinde yazılmış betiklerden farklı olarak, Dor ögeleri ile katışık Aiol lehçesinde, monodik de denilen tek bir ozanın lir ile söylediği şiir biçiminde eserler vermiştir. Klasik Sappho kalıbı üç 11'lik bir 5'lik dizeden oluşur.

Şiirleri
Dokuz Betik + (Onuncu Bölüm) olmak üzere 182 şiiri günümüze ulaşmıştır. Bu şiirlerin neredeyse tamamı Sappho'ya yakın dönem tarihçileri, edebiyatçıları, şairleri aracılığı ile bugüne ulaşmıştır. Şiirlerin bir kısmının tamamen başkasına ait olmasından, bir kısmının ise kısmen değiştirildiğinden şüphe edilmektedir. Kaldı ki günümüze ulaşan kimi şiirler (örneğin, dikey biçimde ortadan kesilmiş gibi) hasarlı bir vaziyette ele geçmiş, çevirilerinin bir kesimi Sappho söylemine dayanılarak faraziye ile üretilmeye çalışılmıştır.

Sappho heykeli, Pierre Loison (1816-1886)

MsXLabs Üye Girişi