Tuz Gölü

MsXLabs.org & Temel Britannica

Tuz Gölü, Van Gölü'nden sonra ülkemiz­deki ikinci büyük göldür. Dünyanın en tuzlu göllerinden biridir ve bu özelliği kıyılannda tuz üretimi yapılmasına olanak verir.İç Anadolu Bölgesi'nin orta kesiminde yer alan Tuz Gölü kuzeyde Haymana, güneyde Obruk ve batıda da Cihanbeyli yaylalarıyla çevrilmiş bir konumdadır. Doğuda yükselen eski bir kütle Tuz Gölü'nün içinde bulunduğu çanakla Kızılırmak vadisini birbirinden ayınr. Yaklaşık 1.500 km²'lik bir alanı kaplayan gölün deniz düzeyinden yüksekliği 905 metre­dir. Uzunluğu 80 km kadar olan Tuz Gölü'nün genişliği 48 kilometreyi bulur.

Doğu kıyısı boyunca kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan bir kınk (fay) çizgisi geçen Tuz Gölü, eski jeolojik çağlarda oluşan kırılmalar ve çökmeler sonucunda ortaya çıkmış, tektonik kökenli bir göldür. Son jeolojik dönemin nemli ve serin geçen bir bölümünde daha geniş bir alan kaplayan Tuz Gölü'nün su düzeyi bugünkünden 100 metre daha yüksekti. Çevrede daha geniş bir alan kapladığını gösteren eski göl sekilerine rastla­nır. Batı kıyısı yakınındaki Acı Göl ve Tersishan Gölü gibi irili ufaklı su birikintileri eski göle ait kalıntılardır.

Tuz Gölü ilkçağda Tatta adıyla anılırdı. Daha sonra uzun bir süre kuzeydoğu kıyısı yakınındaki Şereflikoçhisar yerleşim merkezi­nin eski adıyla, Koçhisar Gölü olarak anıldı. Daha sonra Tuz Gölü dendi. Bunun başlıca nedeni, sularının bir litresinde 329 gr gibi çok yüksek oranda tuz bulunmasıdır. Gölün bu özelliği değerlendirilerek tuz elde etmek ama­cıyla kıyılarında tuzlalar kurulmuştur. Bun­lardan başlıcalar Kaldırım ve Yavşan tuzlalarıdır. Bu tuzlalarda gerçekleştirilen üretim ülkemizin tuz gereksinmesinin önemli bir bölümünü karşılar.

Yaklaşık 12.000 km²'lik bir alanın sularını toplayan Tuz Gölü kapalı bir havzadır. Bir gideğenle dışa akışı olmayan Tuz Gölü ülke­mizin en az yağış alan yörelerinden birinde yer alır. Göle dökülen en önemli akarsular Peçeneközü Deresi ile Melendiz Çayı'dır. Tuzlu ve jipsli arazilerden geçerek göle ulaşan bu akarsuların suları tuzludur. Tuz Gölü'nün dipten de bazı tuzlu yeraltı sularıyla beslendi­ği sanılmaktadır. Geniş bir alanı kaplamasına karşılık çok sığ bir göldür.

Tuz Gölü'nün en derin yeri yalnızca 2 metredir. Öteki kesimle­rindeki derinliği ancak santimetreyle ölçülebi­lir. Türkiye'nin oldukça kurak bir bölgesinde yer alması nedeniyle bu sığ gölde yazın çok yoğun buharlaşma görülür. Bu sırada doğu kesimindeki bir körfez dışında tümüyle kuru­yan gölün tabanında kalınlığı yer yer 30 santimetreyi bulan mevsimlik bir tuz katmanı oluşur. Eskiden gölün bu halini gören bazı yabancı gezginlerin buraya "Tuz Çölü" adını verdikleri bilinmektedir.

Tuz Gölü kıyılarının büyük bölümü batak­lık halindedir. Çevresi bozkırlardan oluşan Tuz Gölü kıyısında önemli bir yerleşme yeri­ne rastlanmaz. E-5 Karayolu gölün kuzeydo­ğu ve doğu kıyılarının yakınından geçer.