Yassıada Yargılamaları

Yassıada Yargılamaları
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yassıada Yargılamaları

Yassıada Yargılamaları 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden (bak. 1960 Darbesi) sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti (DP) yönetiminin özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisidir. Yargılamalar Yassıada'da yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

Olayların Gelişimi
27 Mayıs hareketinden sonra Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve Başbakan Adnan Menderes'le birlikte tutuklananlar Marmara Denizindeki Yassıada'ya yerleştirildi. 12 Haziran 1960'ta kabul edilen bir yasayla DP yöneticilerinin ve bunların suçlarına katılanların yargılanması amacıyla Yüksek Adalet Divanı'nın kurulması kararlaştırıldı. Sanıkların sorumluluklarını araştırmak ve Yüksek Adalet Divanı'na verilip verilmemelerinin gerekip gerekmediğine karar vermek üzere de Yüksek Soruşturma Kurulu oluşturuldu. Yüksek Adalet Divanı'nın kararları kesin olacak, ama ölüm cezalarının infazı Milli Birlik Komitesi'nin (MBK) onayına bağlı olacaktı. 6 Ekim 1960'ta MBK'nın kararıyla Yüksek Adalet Divanı başkanlığına Yargıtay 1. Ceza Dairesi başkanı Salim Başol, Yüksek Adalet Divanı başsavcılığına da Yüksek Soruşturma Kurulu üyesi Altay Ömer Egesel getirildi.

Açılan Davalar

Yassıada'da bir duruşma

Köpek davası (14 Ekim 1960 - 24 Ekim 1960)
6-7 Eylül olayları davası (20 Ekim 1960 - 5 Ocak 1961)
Bebek davası (31 Ekim 1960 - 22 Kasım 1960)
Vinileks şirketi davası (4 Kasım 1960 - 26 Kasım 1960)
Dolandırcılık davası (8 Kasım 1960 - 3 Aralık 1960)
Arsa davası (8 Kasım 1960 - 26 Kasım 1960)
Ali İpar davası (15 Kasım 1960 - 19 Ocak 1961)
Değirmen davası (18 Kasım 1960 - 3 Aralık 1960)
Barbara davası (21 Kasım 1960 - 20 Aralık 1960)
Örtülü ödenek davası (25 Kasım 1960 - 2 Şubat 1961)
Radyo davası (29 Kasım 1960 - 26 Aralık 1960)
Topkapı olayları davası (2 Aralık 1960 - 17 Nisan 1961)
Çanakkale olayı davası (27 Aralık 1960 - 10 Mart 1961)
Kayseri olayı davası (9 Ocak 1961 - 20 Nisan 1961)
Demokrat İzmir davası (12 Ocak 1961 - 5 Mayıs 1961)
Üniversite olayları davası (2 Şubat 1961 - 27 Temmuz 1961)
İstimlak davası (17 Nisan 1961 - 21 Haziran 1961)
Vatan Cephesi davası (27 Nisan 1961 - 5 Eylül 1961)
Anayasa ihlali davası (11 Mayıs 1961 - 5 Eylül 1961)

Yargılamalar
Yassıada Yargılamaları'na 14 Ekim 1960'ta başlandı. Eski Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, eski Başbakan Adnan Menderes, son Bakanlar Kurulu üyeleri ile milletvekiller, eski Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun'un da aralarında bulunduğu pek çok sanık, anayasayı ihlal ve öteki suçlardan yargılandılar. 15 Eylül 1961'de mahkeme kararları açıklandı. Celâl Bayar, Adnan Menderes, TBMM eski başkanı Refik Koraltan, eski dışişleri bakanı Fatin Rüştü Zorlu, eski maliye bakanı Hasan Polatkan başta olmak üzere 15 sanık ölüm cezasına, 402 sanık ömür boyu hapse ya da başka ağır hapis cezalarına çarptırıldı. 135 sanık aklanırken beş sanığın da davası düştü.

Cezaların İnfazı
MBK yalnızca üç ölüm cezasını onayladı ve Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ile Hasan Polatkan İmralı Adasında idam edildiler. Celâl Bayar'ın cezası, yaşını ileri olması nedeniyle ömür boyu hapis cezasına çevrildi.
Mahkum olan öteki sanıklar daha sonra çıkan af yasalarıyla ceza sürelerini tamamlamadan serbest bırakıldılar. 1970'lerin ikinci yarısında da siyasi haklarına yeniden kavuştular. Eylül1990'da Menderes, Polatkan ve Zorlu'nun cenazeleri, İmralı'daki yerlerinden alınarak İstanbul'da yapılan anıtmezara devlet töreniyle nakledildi.

MsXLabs Üye Girişi