Çandarlı Ailesi

Çandarlı Ailesi
MsXLabs.org & Temel Britannica

Çandarlı Ailesi, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde bireyleri kuşaktan kuşağa kazaskerlik, beylerbeyliği, vezirlik gibi önemli görevler üstlenmiş bir ailedir. Ailenin bazı üyeleri devlet yönetiminde büyük güç kazanmıştır. Ankara'nın Nallıhan ilçesine bağlı Çandır (ya da Cendere) köyünden olan Çandarlı Ailesi'nin en önemli kişileri şunlardır:

Kara Halil Hayreddin Paşa (ölümü 1387)
Çandarlı Ailesi'nin kurucusudur. Asıl adı Halil'dir. Osman Gazi'nin kayınbabası Ahi Şeyhi Edebah'nın akrabasıydı. Medrese öğrenimi gördü. Orhan Gazi döneminde (1324–61) Bilecik, İznik ve Bursa'da kadılık yaptı. I. Murad'ın (Hüdavendigâr) tahta çıkmasından sonra kazaskerliğe getirildi. Bu görevi sırasında Osmanlı ordusunun temeli olan Yeniçeri ve Acemi ocaklarını kurdu. Ayrıca Karamanlı bilgin Molla Rüstem ile birlikte devlet hazinesinin kurulmasında büyük emeği geçti. 1364'te vezirliğe getirildi ve Halil Hayreddin Paşa adını aldı. Aynı zamanda beylerbeyi de olan Hayreddin Paşa, Rumeli'de fetih hareketlerine girişti. Arnavutluk içlerine kadar akınlar yaptı. Kavala, Drama, Serez, Selanik, Manastır gibi kentleri Osmanlı Devleti topraklarına kattı. Ordusuyla birlikte Vardar Yenicesi'nde bulunduğu sırada hastalandı. Serez'e (bugün Yunanistan'da) götürüldü ve burada öldü. Daha sonra İznik'teki türbesine gömülmüştür. Halil Hayreddin Paşa İznik, Serez ve Gelibolu'da birer cami yaptırmıştır.

Çandarlı Ali Paşa (ölümü 1406)
Kara Halil Hayreddin Paşa'nın büyük oğludur. Kazaskerlik görevindeyken babasının ölümü üzerine vezirliğe getirildi. Önce Karamanlılar üzerine yapılan sefere katıldı. 1388'de 30 bin kişilik bir orduyla Tuna kıyılarına kadar akınlar yaptı. Yıldırım Bayezid döneminde de (1389–1402) vezirlik görevini sürdüren Ali Paşa, Timur Anadolu'ya girip 1400'de Sivas'ı yakıp yıktığı zaman padişaha Timur'la bir meydan savaşına girişmemesini önerdi. Ali Paşa Timur ordusunun Anadolu içlerine ilerledikçe iyice yıpranacağı, zayıf düşen bu orduyu yenmenin de daha kolay olacağı düşüncesindeydi. Ama Ali Paşa'nın önerisi kabul edilmedi. Yıldırım Bayezid 1402'de Ankara Savaşı'nda Timur'a yenildi ve tutsak düştü. Bunun üzerine Ali Paşa ve öbür komutanlar Bursa'ya çekildiler. Timur, Bursa üzerine de yürüyünce Ali Paşa hazineyi alarak Edirne'ye gitti. Dağılan güçleri topladıktan sonra Süleyman Çelebi'yle birlikte Anadolu'ya geçti ve Ankara'ya kadar olan yerleri yeniden Osmanlı yönetimine kattı. Bu sırada Yıldırım Bayezid'in oğulları arasında kıyasıya bir iktidar savaşı başlamıştı. Ali Paşa bu kargaşa sürerken öldü. Ali Paşa'dan günümüze Bursa'da kendi adıyla anılan bir mahalle, bir cami ve tekke kalmıştır.

Çandarlı İbrahim Paşa (ölümü 1429)
Halil Hayreddin Paşa'nın küçük oğludur. Medrese öğrenimi gördü. Bursa'da kadılık yaptı. Fetret dönemi (1402–13) diye bilinen ve Osmanlı devlet düzeninin bozulduğu dönemde önce Musa Çelebi'nin yanında yer alarak Edirne'ye gitti. Daha sonra Çelebi Mehmed'le (I. Mehmed) işbirliğine girişti. Onun 1413'te tahtı tek başına ele geçirmesi üzerine kazaskerliğe getirildi. Sonra da vezir oldu. II. Murad'ın 1421'de tahta çıkmasından kısa bir süre sonra Sadrazam Bayezid Paşa ölünce padişah, İbrahim Paşa'yı sadrazam yaptı. Ölümüne kadar bu görevde kalan ve savaşlara katılmayan İbrahim Paşa daha çok devlet örgütünün düzenlenmesiyle uğraştı.

Çandarlı Halil Paşa (ölümü 1453)
İbrahim Paşa'nın oğludur. Babasının ölümü üzerine 1429'da sadrazam olan Halil Paşa medrese öğrenimi görmüş, çeşitli kadılıklarda ve kazaskerlikte bulunmuştu. Sadrazamlığı döneminde devlet yönetiminde büyük güç kazanan Halil Paşa, II. Murad'ın 1444'te saltanatı o sırada 14 yaşında olan oğlu II. Mehmed'e (Fatih) bırakmasından sonra genç padişahın deneyimsizliğinden kaynaklanan sorunları başarıyla çözmüştü. Ama Osmanlı Devleti'nin başına çocuk yaşta bir padişahın geçmesini fırsat bilen Avrupa devletleri papanın da desteğiyle yeni bir Haçlı ordusu toplamaya giriştiler. Tehlikeyi sezen Halil Paşa, padişaha yönetimi babasına bırakmasını, savaştan sonra yeniden tahta geçmesini önerdi. II. Mehmed önce direndiyse de Halil Paşa'nın baskısı sonucunda padişahlığı babasına bırakmak zorunda kaldı. İkinci kez II. Murad 1444'te Varna Savaşı'nı kazandıktan sonra tahttan gene çekilmek istedi ama Halil Paşa' nin ısrarlı tutumu karşısında padişahlığı bırakamadı. Bu durum Halil Paşa'yla II. Mehmed'in arasının açılmasına neden oldu. 1451'de babasının ölümü üzerine tahta çıkan II. Mehmed hemen İstanbul'u kuşatma hazırlıklarına girişti. Bunu haber alan Bizans imparatoru, padişahı bu niyetinden vazgeçirmeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Halil Paşa da Edirne'de yapılan bir toplantıda İstanbul' un kuşatılmasına karşı çıkmıştı. Bu yüzden İstanbul'un fethinden sonra Bizanslılardan rüşvet aldığı suçlamasıyla idam edildi. Halil Paşa idam edilen ilk Osmanlı sadrazamıdır.

Çandarlı İbrahim Paşa (1429–1499)
Çandarlı Halil Paşa'nın küçük oğludur. Edirne kadısıyken babası idam edilince görevden alındı. Bir süre sonra Fatih Sultan Mehmed kendisini bağışladı ve yeniden aynı göreve getirildi. Ardından kazaskerliğe yükseldi ve 1468'de Amasya Sancakbeyi Şehzade Bayezid'in eğitimiyle görevlendirildi. 1486'da vezir oldu. 1498'de Hersekzade Ahmed Paşa'nın yerine sadrazamlığa getirilen İbrahim Paşa, 1499'da İnebahtı Seferi sırasında öldü. İbrahim Paşa, Edirne, İstanbul, Kastamonu ve İznik'te birçok vakıf eser bırakmıştır.
Bu tarihten sonra Çandarlı Ailesi'nin yıldızı söndü. 16.-18. yüzyıllarda bu aileden kadılık, kazaskerlik, sancakbeyliği, valilik, beylerbeyliği, vezirlik gibi görevlere getirilenler çıktıysa da bir daha kuruluş dönemindekigüçlerini elde edemediler.

MsXLabs Üye Girişi