SÜNNET

-ti a. (ar. sünnet).
1. Hz. Muhammet’in söz, davranış, uygulama ve onayları.
2. Sünnet derisinin çepeçevre kesilmesi işlemi.
3. Sünnet düğünü.
4.

• Sünnet çocuğu, sünnet edilmiş ya da edilecek çocuk.
• Sünnet düğünü, sünnet dolayısıyla düzenlenen eğlence.
• Sünnet etmek, erkek çocuğun kamışının ucundaki deriyi çepeçevre kesmek.
• Sünnet olmak, sünnet edilmek.

—Folk.

• Sünnet çocuğu, yakın bir zaman içinde sünnet olmuş ya da olacak çocuk.
• Sünnet düğünü, sünnet nedeniyle yapılan düğün.
• Sünnet entarisi, sünnet edildikten sonra çocuğa giydirilen bol ve uzun kollu entari.
• Sünnet kıyafeti, sünnetlik çocuklara özgü giysi ve aksesuar takımı. (Genellikle beyaz ya da lacivert takım veya gömlek, şort, sünnet takkesi, üzeri maşallah yazılı enli kurdele, sünnet entarisi ve kimi zaman kırmızı bir pelerinden oluşur.)
• Sünnet mevlidi, çocuğun sünnet edilmesi dolayısıyla okutulan mevlit.
• Sünnet takkesi, sünnet olan çocukların giydiği başlık. (Üzeri yaldız vb. ile süslü olur, kimi zaman önüne değerli taşlardan yapılmış bir broş, tüylü bir sorguç vb. takılır.) Sünnet yatağı, sünnet çocuğu için hazırlanmış süslü yatak.
• Sünnet yemeği, sünnetten sonra konuklara verilen yemek.

—isi. huk. Sünnet-i kavtiye, Peygamber' in sözle koyduğu kurallar. ll Sünnet-i fiiliye, Peygamber'in bir iş yaparak, bir davranışıyla koyduğu kurallar. ll Sünneti takri- riye ya da sükutiye, Peygamber'in bir kimseyi bir iş yaparken görüp de engellememek, bir şeyin yapıldığını duyup da ses çıkarmamak biçiminde koyduğu kurallar. (HADİS.)

—ANSİKL. Sünnet iki amaçla gerçekleştirilen bir girişimdir: geleneksel ve cerrahi. Hangi koşullar altında yapılırsa yapılsın her ameliyat gibi kesinlikle asepsiye riayet edilmelidir. Küçük yaşlarda yapılması yeğlenmelidir. Doğumdan 1-2 gün sonra gerçekleştirilmesi bile gerekebilir. (Musevilerde bu yöntem gelenekseldir) Sünnetin hekim tarafından yapılması daha doğru olmakla beraber tek tek ya da toplu halde çoğunlukla sünnetçi adı verilen kişilerce gerçekleştirilmektedir.

—Folk. Erkek çocukların buluğ çağına girmeden sünnet edilmeleri, tüm İslam ülkelerinde dinsel bir gerektir. Anadolu’da çocuğun üç, beş, yedi gibi tek yaşlarda sünnet edilmesine özen gösterilir Sünnet düğünü sünnetten birkaç gün önce başlar. Çocuk sünnet kıyafetini giyip arkadaşlarıyla birlikte araba, fayton ya da ata bindirilerek gezdirilir. İstanbul'da çocuğun sünnetten önce Eyüpsultan'a götürülme si, ailenin durumu uygunsa kurban kesilmesi bugün de rastlanan bir gelenektir.

Anadolu'nun hemen her yöresinde sünnet “ilk mürüvvet" olarak kabul edildiğinden ailenin durumuna göre küçük bir tören ya da düğün yapılır. Sünnetin olacağı gün akraba ve yakınlar davet edilir, sağdıç ya da çocuğun yakınlarından biri çocuğu tutar "oldu da bitti maşallah" sözle ri, çalgılar ve çocuğun ilgisini dağıtmak için yapılan gürültüler eşliğinde sünnet gerçekleştirilir. Bu sırada çocuğun ağzına lokum verilir; sünnet yatağına yatırıldıktan sonra kukla, hokkabaz vb. gösteriler başlar, çalgılar çalınır. Sünnetlik çocuğa, düğüne katılanlar çeşitli armağanlar verir ya da yastığının altına para koyarlar. Sünnetten birkaç gün sonra mevlit okutmak da yaygın geleneklerdendir. Eskiden sünneti daha çok hocalar yaparlardı, ilkin Kuran okunur, daha sonra çocuk sünnet edilirdi. Hocaya armağan olarak bir kalıp sabun, havlu, bir kutu şeker ve para verilir, ilkin çocuğa, daha sonra konuklara gülsuyu kokulu şerbetler ikram edilirdi. Saraylarda yapılan sünnet düğünleri çok gösterişli olurdu. Bunların en büyükleri Murat III ve Ahmet III döneminde yapıldı.

Bugün sünnet düğünleri özellikle büyük kentlerde değişik bir nitelik kazanmıştır. Salon tutup düğün yapanlar yanında sade törenleri yeğleyenler çoğunluktadır. Doğumdan bir süre sonra sünnet ettirme de oldukça yaygındır. Giderek sünnetçi yerine hastanede doktorlara yaptırılan sünnetler yaygınlık kazanmaktadır.

Sünnet yatağı

sünnet yatağının bulunduğu oda, gelin odası gibi süslenir. Yatağa süslü örtüler serilir, çocuğun baş ucuna mahfaza içinde bir Kuran asılır. Odaya gülsuyu serpme ve nazara karşı dört bir yanını hocaya okutma da yaygın uygulamalardandır.

—ikonogr. Roman dönemi heykel sanatında (sütun başlıkları) sıkça rastlanan sünnet teması, Basileios ll'nin Menologion'unda (Vatikan kütüphanesi) ve Salzburg Antiphonarius'unda ele alınmıştır; Klosterneuburg sunakarkalığı’nda (1181) ishak ve Samson'un sünnetleri koşut olarak gösterilmiştir. Birçok sanatçı Isa'nın sünneti ile Tapınak'a sunulması sahnelerini bir arada ele almışlar.