Röportaj Nasıl Yapılır?

1) Röportaj yapılacak kişi hakkında ayrıntılı ön bilgi edinilir: Yazar ise kitapları, kitapları hakkında çıkan eleştiriler; kişinin önceki röportajları araştırılır. Basında yer alıp almadığı incelenir.
2) Soruların seçilmesi: Sorulacak sorular belirlenirken akılda tutulması gereken 3 unsur vardır.
Bunlar; AMACIM NE?, DEŞİFRE EDİCİ OLMASI, SIKIŞTIRICI SORULAR OLMASI
3) Röportaj esnasında yeni sorular doğurmaya yönelik sorular seçilmelidir.
4) Başarılı bir röportajın özünde bir ana fikir bulunması gerekir. Bu noktada bir anahtar sözcüğün seçilmesi faydalı olacaktır. Bu aynı zamanda röportaja bir konu bütünlüğü sağlayacaktır. Örneğin, bir yayıneviyle röportaj yapıldığında anahtar kelime "Kitap basımı, yani ilk kez kitap yayınlamak isteyenlerin yapması gerekenler" olabilir.
5) Sorular hazırlanırken asgari düzeyde kronoloji korunmalıdır. Bu özellikle kişinin hayat hikayesi ve anılarını ele aldığımızda geçerli olacak bir unsurdur. Nitekim her röportajın başlangıç bölümünde kişiyi, okuyucuya tanıtacak, onu hatırlatacak sorulara yer verilmesi gerekir. Röportaj yapılacak kişinin soruları tarihsel akışı içinde alması onun hafızasını olumlu yönde etkileyecek ve belki de ilginç olabilecek birkaç anısını da anlatmasına vesile olabilecektir.
6) Sorular hazırlanırken tekrardan kaçınılmalıdır. Tekrarlar hem okuyucuyu hem de röportajı yapılan kişiyi konudan uzaklaştırıp sıkılmasına neden olmaktadır.
7) Röportaj mutlaka kayıt altına alınmalıdır. Bu sonradan çıkabilecek sorunların önüne geçmek için bir önlem olması yanında; belge niteliğine de sahip olacaktır.
8) Röportaj esnasında dikkat edilecekler: Röportaj yapılacak kişiye öncelikle ‘çanak sorular' denilen kişiyi rahatlatacak, ilgisini çekerek konuya bağlayacak sorular sorulur. Röportaj yayınlanırken bu sorular bir çoğu kullanılmaz. Önce kendisinin söylemek istediği konular ele alınır sonra merak ettiğimiz sorulara geçilir.
9) Son Olarak; yapılacak röportaj klişelerden kurtulmuş; farklılık yaratacak nitelikte olmalıdır.

Röportaj Soruları

Röportajlarda genelde şu sorular soruluyor:

• Konuya ilginiz ilk ne zaman başladı? Çocukluk bağlantısı nedir?
• Konu hakkında bilgi kaynaklarınız nelerdir?
• Konuyu işlerken hangi olaydan etkilendiniz?
• Konunun muhatapları sizin konuyu işlemenize nasıl tepki verdiler?
• Konunun işlenmesi ne tür etkiler yarattı?
• Siz bu etkiden tatmin oldunuz mu?
• Devam etmeyi düşünüyor musunuz?

Röportaj türünün belirleyici özellikleri nelerdir?

• Röportaj da düşünsel plânla yazılır.
• İşlenen konu; toplumsal, sanatsal olay ya da olgu olmalıdır.
• Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fotoğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Her anlattığı, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir.
• Röportaj yazarı; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici anlatım ve tartışmalı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanır. Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de yararlanmalıdır.
• Röportaj yazıları zamanla tarihsel belge olabilir.
• Fotoğraf ya da belge kullanılabilir.

Bazı röportajlar, yüz yüze yapılabildiği gibi bazısı da yazılı soruların verilip cevapların daha sonra yazılı olarak alınması şeklinde de olabilir.