ANI (HATIRA) TÜRÜ

Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür.
Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir.

Özellikleri :

1 - Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
2 - İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar.
4 - Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve
araştırmalarını anlatır.
5 - Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.
6 - Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.

TARİHSEL GELİŞİMİ

Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı
Ksenophonun Anabasis adlı eseriyle vermiştir. Alman filozofu Eflatunun birçok eseri bu türdendir.
18. yüzyılda J. J. Rouseaunun İtiraflar Goldoninin İyilkik Sever Somurtkan, Goethenin Şiir ve Gerçek Andre Gidenin Jurnaller bu alanda önemli eserlerdir.
19. yüzyılda Fransız edebiyatında, Victor Hugo'nun Gördüklerim, Stendhal!ın Bencillik Anılar, Verlainenin İtiraflar Rus yazar Tolstoyun İtidafım 20. yüzylda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir.
Bizde, 7. yüzyıla ait Göktürk Yazıtları bu türün ilk örneği sayılmaktadır. 16.. yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Hanın yazdığı Şecere-i Türk, yüzyılda Hindistanda bir imparatorluk kurmuş olan Babür Şahın yazdığı Babürname, 17Katip Çelebi ve Naimanın bir çok eseri bu türün örneklerindendir.
Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan Vakainameler, Gazavatnmeler, sefaretnameler bu türün öenekleri sayılmaktadır
Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştir. Önceleri Ebuziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar. Daha sonra;

• Akif Paşanın Tabsıra
• Namık Kemalin Magaza Mektupları,
• Ziya Paşanın Defter-i Amel
• Ahmet Mithat Efendinin Menfa
• Muallim Nacinin Ömerin Çocukluğu
• Servet-i FünunDöneminde;
• Ahmet Rasimin Eşkal-i Zaman, Falaka Maharir, Şair
• Halit Ziyanın Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
• H. Cahit Yalçının: Edebi Hatıralar.

Son Dönem Edebiyatında;

• Yakup Kadri: Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda , Gençlik ve Edebiyat Hatıraların
• Halide Edip: Türkün Ateşle İmtihanı Yahya Kemal: Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım
• Yusuf Ziya Ortaç Porteler, Bizim Yokuş
• Ahmet Hamdi Tanpınar: Kerkük Anıları
• Samet Ağaoğlu: Babamın Arkadaşları
• Salah Birsel: Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu
• Halikarnas Balıkçısı: Mavi Sürgün
• Oktay Rıfat: Şair Dostlarım

Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir.

ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI

1 Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür.
2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır
3 - Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir
4 - Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır.