Rahmin alınması (Histerektomi)
Histerektomi, rahim alınması operasyonudur. En sık uygulanma nedenleri tedaviye cevap vermeyen kanamalar, miyomlar, genital organlarda sarkma, kanser ve kanser şüphesidir.
Hastalığın cinsine göre değişmekle beraber 40 yaş altında kadınlarda çoğu durumda yumurtalıkların bırakılması, 45 yaş üstünde ise yumurtalıkların çıkarılmasında tercih edilmektedir.
Rahim alınması sonucu adet kanamaları kesilse de gerçekte bu bir menopoza girme durumu değildir. Menopoz yumurtalık işlevlerinin durması olduğundan, yumurtalıklar yerinde bırakılmışsa buradan hormon salgısı devam ettiği sürece rahimi alınmış kadın menopoza girmiş kabul edilmez.
Hangi durumlarda histerektomi ameliyatı yapılır?
1. Uterus (rahim) myomları: Histerektomi için en önde gelen neden uterusun (rahimin) myomlarıdır. Endikasyonlar hastanın yaşı ile ilgili olarak değişir. Uterus (rahim) myomları kadınlarda en sık karşılaşılan tümörlerdir ve bu yüzden histerektomilerin çok geniş bir bölümünden sorumludurlar. Myomlar için histerektomi uygulanması kararı genellikle anormal kanama, pelvik ağrı veya bası gibi şikayetlerin tedavi gerekliliğine dayanmaktadır.
2. Düzensiz kanamalar: Histerektomilerin yüzde 20'sinde endikasyon hormanal nedenlere bağlı düzensiz kanamalardır. Bu tür hastalarda ilaç tedavisi etkili olmazsa veya hasta ilaç tedavisini kabullenemezse ameliyat düşünülür.
3. Adet ağrılarının şiddetli olması (inatçı dismenore): Adet ağrıları hastanın günlük yaşamını sekteye uğratıyorsa, ilaç tedavisi başarılı olmazsa ve hasta çocuk doğurmak istemiyorsa histerektomi düşünülebilir.
4. Kasık ağrıları, rahim sarkması, kanser öncesi belirtiler: Uterusdan (rahimden) kaynaklandığı düşünülen kasık ağrıları, rahim ağzında görülen kanser öncüsü lezyonlar, rahimin sarkması olgularında histerektomi yapılabilir.
5. Doğum kompliksyonları: Acil histerektomiler daha ziyade doğumla ilgili komplikasyonlarda uygulanır. Doğum sonrası rahim kanamasının durdurulamaması (atoni), tamir edilemeyen rahim yırtıkları, bebeğin eşinin-plasentanın ayrılmaması (plasenta acreata ve inkreata) olgularında gerekli olabilir.
Ayrıca; Endometriozis (uterus içinde bulunması gereken bazal tabakanın uterus dışında bulunması), rahim ve yumurtalık kanseri, iyi huylu yumurtalık tümörlerinde histerektomi yapılabilir.
Histerektomi kararı nasıl verilir?
Histerektomi kararı hasta ve doktorun bir araya gelerek vermesi gereken bir karardır. Birçok hasta için histerektomiye gidiş kararı çok ani olabilir. Hastalar anestezinin ve cerrahinin potansiyel riskleri ile karşılaşırlar. Hasta eğer menopoz öncesi dönemde ise adet görme ve çocuk doğurma yeteneğinin kaybıyla da buna adapte olmak zorunda kalır. Birçok kadının ilgilendiği nokta ameliyatın hastanın dişiliğini kaybetmesine, cinsel doyumu azaltmasına ve kocası ile arasındaki cinsel problemlerin artmasına neden olup olmayacağıdır. Üreme organlarının kaybına ilişkin üzüntü diğer karın içi organlarının kaybına göre fazladır. Hastanın ameliyattan sonra kendini kötü hissetme olasılığını en aza indirmek için ameliyat öncesi bilgilendirme ve hastayı hazırlamak önemlidir. Yapılan araştırmalar histerektominin birçok hastada psikiyatrik bozukluk ve azalmış cinsel fonksiyonlara yol açmadığını göstermektedir.
Histerektomi nasıl yapılır?
Histerektomi karından (abdominal) ve vajinal yoldan uygulanabilir. Bu seçim, operasyona neden olan hastalığa, kişinin anatomik yapısına, cerrahın tercih ve deneyimine bağlıdır.
Histerektomilerin yüzde 75'i abdominal (karın) yolundan yapılır. Hangi yöntemle yapılırsa yapılsın histerektomi için rahimi yerinde tutan tüm bağlar ve beslenmesini sağlayan tüm damarlar tek tek bulunur, özel aletlerle tutularak kesilir ve bu aletler alınmadan önce özel dikişlerle bağlanır. Bu sırada rahimle yakın komşuluğu olan idrar torbası, idrar boşaltma kanalları ve bağırsakların zarar görmemesi sağlanır.
Ameliyat sonrası hasta bakımı nasıldır?
Hastanın idrar yapması zor olabileceğinden idrar sondası ameliyat sonrası 8–24 saat süreyle takılı bırakılır. Ameliyat günü hastanın ağızdan beslenmesi yasaklanır. Bağırsak hareketleri başladıktan sonra sıvı gıdalarla beslenmeye başlanır. Hastanın sindirebileceği şekilde katı yiyecekler diyetine eklenir. Hastanın erken ayağa kaldırılması damar tıkanıklığı ve zatürre riskini azaltır. Dikişlerin tam iyileşmesi için hasta ameliyattan sonraki 6 hafta içinde fazla ağırlık kaldırmamalıdır. Ameliyat sonrası 6 hafta içinde cinsel ilişki tavsiye edilmez. Hasta tam iyileşene kadar araba kullanması tavsiye edilmez. Bunlar dışında hasta kendini iyi hissettiği sürece normal hayatını sürdürebilir.
Histerektomi ameliyatı geçiren hastalar nelere dikkat etmelidirler?
İlk ve ikinci hafta çok yorucu aktivitelerden kaçınmalı ve aktivite seviyesini yavaş yavaş arttırmalıdırlar. Ağır kaldırmaktan ve cinsel ilişkiden doktor tarafından söylenecek zamana kadar kaçınmalıdırlar. Banyo, ayakta duş alınmalıdır. Düzenli bir diyet izlenmelidir. İdrar ve gaita yaparken ıkınmaktan kaçınılmalıdır. Eğer vajinal kanama veya ateş olursa doktora haber verilmelidir.
Histerektomi sadece rahmin çıkarılmasıdır. Histerektomi ameliyatı olan kadınlar bir daha hiç adet göremez. Cinsel ilişkiyi sağlayan organ rahim değil vajinadır. Histerektomi sırasında vajinaya dokunulmadığı için cinsel ilişki kurulmasında hiçbir farklılık ortaya çıkmaz. Yumurtalıklar bırakıldığı takdirde adet görülmediği halde menopoza ait belirti ve komplikasyonlar oluşmaz. Şayet birlikte yumurtalıklar da çıkarılmış ise operasyon sonrası cerrahi menopoz tablosu gelişir ve hormon replasman tedavisi hemen başlatılmalıdır.
Op. Dr. Seval Taşdemir
