Basklar

Basklar ve Bask Ülkesi

Basklar'ı kısaca tanımlamak gerekirse, Bask dilini konuşan insanlar diyebiliriz Ancak günümüzde, kendini Bask olarak kabul etmesine rağmen Bask dilini konuşabilenlerin sayısı oldukça azalmıştır Dolayısıyla Bask olmanın tanımına ırksal birtakım unsurlar da dahil edilmiştir

Basklar, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölgede yaşayan bir halktır,biçiminde de tanımlamak mümkündür

Dilleri Baskçadır ve dil bilimcileri tarafından Hint Avrupa dilleri Avrupa'ya yayılmadan önce Avrupa'da konuşulan dillerden arta kalan tek dil olduğu ve bu sebepten, dillerinin dünyada konuşulan başka hiçbir dille yakından akraba olmayan çok eski bir dildir

Fakat anaerkil olmaları,kıyafetlerinin Kafkas ırklarına benzemesi yüzünden Güneybatı Kafkas kültürleri ile akraba oldukları düşünülmektedir

Basklar Pirenelerin batısında yer alan dörd bölgesi İspanya üçü Fransa'da bulunan Bask ülkesi olarak bilinen ve çoğunluğu Navarro'daki yaşayan yerli bir halktır

Baskçada euskaldunak (Baskça konuşanlar) veya euskotarrak (Etnik olarak Bask halkı ) İspanyolcada Vascos (Basko şeklinde telaffuz edilir) (özellikle üç Vascongadas bölgesinde yaşayan kişiler için kullanılır) Fransızca'da Basques (Bask şeklinde telaffuz edilir) Gascon'da Bascos, olarak bilinirler

Bir başka yaklaşım ise, Basklar ve Bask dili ile dünyadaki herhangi başka bir insan ve dil grubu arasında bağlantı kurulamayacağıdır Basklar, bugün yaşadıkları vadi ve kıyılar dışında (göçle gittikleri Amerika Kıtası hariç) hiçbir yerde büyük sayıda yaşamamaktadır Bu teze göre Basklar hiçbir zaman büyük bir kavim, dominant bir halk olmamışlardır Bugün yaşadıkları bölgede küçük ve kapalı bir grup olarak varlıklarını korumuşlardır Bu grubun ne derece kapalı bir grup olduğuna verilebilecek en önemli örnek ise, Basklar arasında evliliklerin hep grup içi yapılması nedeniyle, bugün Basklar'ın kan grubunun ağırlıklı olarak RH- durumuna gelmiş olmasıdır Bask ırkı temasının dayandığı en önemli unsur da bu bakımdan kan grubu özellikleri olmuştur

Bugün Basklar'ın kökeni ve Basklar'ın dili konusunda kesin bir şey söylenememektedir Bilimsel açıdan da konu son derece tartışmalıdır Ancak söylenebilecek bir şey vardır ki, o da Basklar'ın ve de Bask dilinin Latin ya da daha geniş kapsamlı olarak Hint-Avrupa kökenli olmadığıdır

Basklar'ın tarih boyunca ve bugün de, Basklar tarafından Bask ülkesi diye adlandırılan dar bir bölgede yaşadığını yukarıda belirtmiştik Bask ülkesi, Bask dilinde söylenişi ile Euzkadi, Fransa ve İspanya arasında bölünmüş bulunmaktadır Söz konusu sınır 1660 yılında Fransa ile İspanya arasında yapılan Pirene Antlaşması ile belirlenmiştir

Basklar'ın yaşadığı bölge, Fransız İspanyol sınırı dışında, söz konusu sınırın önemli kısmını oluşturan Pirene Dağları ile de ikiye ayrılmıştır Bask milliyetçileri Fransa ve İspanya tarafında kalan her iki bölgenin de, Euzkadi (Bask ülkesi) diye adlandırdıkları bir bütünün parçaları olduğunu savunmaktadırlar Bask milliyetçilerine göre Euzkadi, Euzkadi Norte (Kuzey Bask Ülkesi) ve Euzkadi Sur (Güney Bask Ülkesi) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır Euzkadi Norte, bugün Fransa tarafında kalan Labourd, Basse Navarre ve Soule bölgelerini kapsamaktadır Fransa'daki bu üç bölgeden Labour'da bulunan Bayonne şehri, Fransa'daki en önemli Bask şehridir Euzkadi Sur ise, Bask ülkesinin İspanya'da kalan kısmıdır Euzkadi sur, Vizcaya, Guipuzcoa, Alava ve Navarra'dan oluşmaktadır Bu bölgelerden ilk üçü, bugün İspanya'daki özerk Bask bölgesini oluşturmaktadır Navarra ise İspanya içinde ayrı bir idari birimdir Bask milliyetçileri tüm bu bölgeleri Basklar'ın ülkesi olarak algılamaktadır

Bu Bask bölgelerinden gerek nüfus gerekse Bask milliyetçiliği açısından önem taşıyanları İspanya kesiminde kalanlarıdır Fransa'da 200 bin civarında Bask yaşarken, İspanya'da bu rakam 23 milyon civarındadır Dolayısıyla toplam Bask nüfusunun %90'ından fazlası İspanya'da yaşamaktadır İspanya'daki Bask bölgeleri içinde en önemlileri Vizcaya ve Guipuzcoa bölgeleridir Vizcaya'da Bilbao şehri, Guipuzcoa'da San Sebastian şehri, hem sanayileşme ve ekonomik anlamda, hem de Bask milliyetçiliğinin gelişiminde oynadığı rol bakımından çok önemli iki şehirdir Ayrıca bu iki bölge, dağların denize bakan tarafında bulunması nedeniyle, Bask ülkesinin dünyaya açılan penceresi olmuştur

Bask bölgesi Pirene Dağları ile Kantabria dağları arasında kalmış ve diğer bölgelerden büyük ölçüde ayrılmıştır Söz konusu coğrafi konum Basklar'ın tarih boyunca yabancılardan korunmasını ve yabancı kültürlerin içinde erimemesini sağlamıştır

Bask ülkesinin İspanya tarafında kalan kısmı, iki farklı coğrafi özellik taşımaktadır İlki, Dağların denize doğru açık olan vadilerinde bulunan Bask yerleşim yerleridir Yukarıda belirttiğimiz gibi Vizcaya ve Guipuzcoa böyle bölgelerdir Bu bölgeler, dağların arkasında kendi kimliklerini koruma konusunda daha başarılı olmuşlardır Denizci bir kültüre sahip olan bu bölgeler, tarih boyunca geliştirdikleri denizcilikleri ile de dünya ile devamlı temas halinde bulunmuştur Bu nedenle söz konusu bölgeler, Bask milliyetçiliğinin en gelişmiş olduğu bölgelerdir

Alava ve Navarra bölgeleri ise, Dağların İspanya'nın içlerine doğru uzanan tarafında, platolarda ve Ebro nehri kıyısındaki, Ebro Vadisi'nde bulunmaktadır Bu bölgelerde tarım ve hayvancılık gelişmiştir Bu bölge insanları coğrafyanın zorlamasıyla, İspanya ve İspanyollar'la daha fazla temas içinde bulunmuştur Dolayısıyla hem tarımsal yapıları, hem de İspanya ile, tarihsel olarak, görece daha fazla entegre olmaları sonucu bu bölgeler daha tutucu, daha merkeze yakın ve sonuç itibarıyla daha az milliyetçi bölgeler olmuştur Zaten bu bölgelerden Navarra, tarihten gelen Navarra Krallığı'nın mirasçısı olarak, kendini diğerlerinden ayrı bir birim olarak görmüş ve Bask Özerk Bölgesine katılmamıştır Kendine bir soyluluk (Hidalgo) atfeden Navarralılar, kendilerini Bask olmadan önce Navarralı olarak algılamışlardır Örneğin İspanyol İç Savaşı'nda da deniz bölgeleri Cumhuriyetçiler'in yanında yer alırken başta Navarra olmak üzere plato bölgeleri Franco'nun yanında yer almıştır

Özellikle Bask milliyetçiliğinin önde gelenlerinden, hatta belki de kurucularından sayılan Sabino de Arana Goiri , yaptığı Bask milliyetçiliği tanımını ırksal unsurlar üzerine kurmuştur Fransa'nın idari örgütlenmesinde bu bölgeye, Pyrénées-Atlantiques denmektedir.

Haşim Nur Gürel,Avrupa Tarihi

MsXLabs Üye Girişi