Basklar

Basklar

Basklar, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölgede yaşayan bir halktır.
Dilleri Baskça'dır ve dil bilimcileri tarafından Hint-Avrupa dilleri Avrupa'ya yayılmadan önce Avrupa'da konuşulan dillerden arta kalan tek dil olduğu söylenmektedir. Baskça izole bir dil olduğundan dolayı dünyada hiçbir dille yakın akrabalığı bulunmamaktadır. Ama son yıllarda yapılan bazı araştırmalar Baskça'nın Kafkas dilerine yakın olduğunu göstermiştir.
Etimoloji
Türkçe 'de kullanılan Bask kelimesi ; Fransızca Basque 'dan gelmiştir. Fransızca 'ya ise Pireneler de konuşulan bir Latin dili olan Gaskonca 'dan geçmiştir. Modern Baskça 'da Bask halkı kendine Euskaldunak adını vermektedir.

Tarih
Basklar Pirenelerin batısında yer alan dörd bölgesi İspanya üçü Fransa'da bulunan Bask ülkesi olarak bilinen ve çoğunluğu Kuzey Navara'da yaşayan yerli bir halktır.Kökenleri Akitanyalılara kadar gitmektedir.Bilinen ilk Bask devleti 9.yüzyılda kurulan Pamplona Krallığı 'dır.Bu devlet daha sonra Navara Krallığı adını almıştır. 1959 Yılında kurulan Bağımsızlıkçı Örgüt ETA bu bölgede yillardır bağımsızlık için bir kampanya sürdürmektedir ancak bu başarili olmamıştır.1968’den bu yana düzenlediği kanlı eylemlerle 850 kişinin ölümüne neden olan ETA, İspanya’nın yanı sıra Avrupa Birliği ve ABD tarafından da terör örgütleri listesine alındı.

Siyasi ve İdari Yapı
Bask Ülkesi idari olarak 1978 yılındaki Özerklik yasası ile 3 ilin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.Bunlar Alava , Biskay ve Guipuzcoa 'dır.Yalnız Bask Ülkesi terimi genellikle bu 3 ilin oluşturduğu idari yapıyla sınırlandırılmamaktadır.Navarra ve İparralde denen Fransa sınırları içindeki Pays Basque bölgesi de tarihi Bask Ülkesinin kültür alanlarıdır.

Nüfus,Önemli Şehirler ve Diller
Bask Ülkesi yaklaşık 2,123,000 kişilik bir nüfusa sahiptir.279,000 Araba'da , 1,160,000 Bizkaia'da ve 684,000 Gipuzkoa'da yaşamaktadır.Bölgede resmi diller Baskça ve İspanyolca 'dır.Baskça konuşulan nüfus giderek gerilemekte olup Bölgede Baskça konuşan nüfus yalnızca % 27 'dir.Önemli şehirleri ;Başkent Vitoria /Gasteiz,Bilbao /Bilbo ve İSan Sebastian /Donostia 'dır.İİNavarra ise yaklaşık 560,000 kişilik bir nüfusa sahiptir.Bölgenin en önemli kenti olan Pamplona şehridir.Bölgede Baskça ve İspanyolca resmi dildir.Bölgede Baskça resmi dil olmasına rağmen bu dili konuşan nüfus sadece kuzeyde yaşamaktadır ve toplam nüfusa oranları ise yalnızca % 11 'dir. Fransa sınırları içindeki Bask Bölgesi yaklaşık çeyrek milyon nüfusa sahiptir.Yerli halk bu bölgeye İparralde adını vermektedir.Bayonne ,Biarritz ve Anglet bölgenin önemli şehirleridir.

Bask Diasporası
Pek çok Bask ekonomik ve siyasi sorunları dolayısıyla bölgeden göç etmek zorunda kalmıştır.En büyük göç Arjantin 'e olmuştur.Yaklaşık % 10 'unun Bask kökenli olduğu tahmin edilmektedir. ,[1] Meksika 'da Bask toplulukları genellikle Monterrey ve Durango eyaletlerine yerleşmişlerdir.Diğer bir önemli Bask topluluğu ise ABD'nin Idaho eyaletinde yaşamaktadır.Boise şehrinde bir Bask Müzesi ve Kültür Merkezi bulunmaktadır.

Abhaz- Bask Akrabalığı
Bu arada, Avrupa'da birçok kültürün Çerkez soyundan geldiğine inanılır. Büyük bölümü İspanya sınırları içinde kalan, bir kısmı İtalya, bir kısmı da Fransa toprakları üzerinde bulunan Baskonya'da yaşayan Basklar'ın, Çerkezler'in Abhaz boyu içinde yer alan Bashağlar'ın soyundan geldiği düşünülür. Buna en büyük kanıt olarak da Bask dilinin Abhazca'yla büyük benzerliği gösterilir. 2 dilde birçok ortak kelime vardır. Abhazca'daki "oğlu" anlamına gelen "ba", Baskça'da "bebek" anlamına gelir. Brittanica Ansiklopedisi, Bask dilinin Kafkas diliyle ilgili ve aynı aileden olduğunu yazar. Basklar'ın çoğunluğu antropolojik tip olarak Abhazlar'a benzer. Sarışın ve açık renk gözlüdür. Basklar da Kafkaslar gibi ormandaki büyük meşe ağacın altında toplanıp sorunlarını tartışırlardı. Yunan bilimadamı Sokrat dta Kafkas halkları ile Basklar'ın aynı soydan olduklarını yazmıştır.

Çerkez Che!
Yazar Aydın Osman Erkan da Basklar'ın ırk ve dil olarak Abhazlar'la akraba olduğunu öne sürer. General İsmail Bekok da Tarihte Kafkasya adlı kitabında Basklar'ın Abhaz halkı ile aynı soydan geldiklerini anlatarak, bunlara Kafkasya'da hala "Baskheg" diye hitap edildiğini belirtir. Basklar'ın yaşadığı Pirene Dağları ve sorunları da Kafkasya'ya benzer. Bölgedeki 600 binden fazla Basklı'nın yanı sıra Uruguay ve Arjantin gibi Latin Amerika ülkelerinde yaşayan Basklar da var. Bazı Çerkezler, annesi Basklı olan Güney Amerika'nın efsanevi lideri Che Guevara'yı da bu nedenle Çerkez kabul eder ve onun gerilla savaşındaki becerilerini de Çerkez olmasına bağlar. Bazı tarihçiler, üzerindeki uygarlıkla birlikte battığına inanılan Atlantis ile Kafkasya ve Basklar arasında da bağ kurar. Birçok araştırmacıya göre, Atlantis Atlas Okyanusu'nda değil Akdeniz'de veya Ege'de, bazı araştırmacılara göre ise Kafkasya'daydı. Avrupa'nın en yüksek dağları Pireneler, Alpler ve Kafkas Dağları'dır. Bu teze göre, Atlantis battığında kurtulanlar da bu dağlarda yaşayanlardır. Çerkezler arasında, en küçük bir köydeki en cahil bir ihtiyar kadına kadar kızdıkları zaman söylenen bir söz vardır. "Tha ham hitug ou vieh." Yani "Allah seni o batan adaya sürsün". Kafkasya sahillerinde hiç ada yoktur ve bu söz çok eski bir deyiştir. Hatta dağ köylerinde denizden yüzlerce kilometre uzakta, deniz görmemişler arasında da kullanılmaktadır.

ALINTIDIR
Kaynak:cerkez.blogspot.com

Basklar ve Bask Bölgesi


Basklar Biskay Körfezi'nin güneydoğu kıyısında özerk Bask Bölgesi'nde yaşarlar. 7.261 km2'lik bir alanı kaplayan bölge, kuzeydoğuda ve güneyde Pirene Dağları, batıda ise Kantabriya Dağları ile çevrilidir.

Geleneksel Bask Ülkesi yedi ilden oluşur: İspanya'da Vizcaya, Guipüzcoa, Âlava ve Navarra; Fransa'da Labourd, Aşağı Navarre ve Soule.

Birçok uzmana göre Basklar, Batı Avrupa'nın en eski yerlilerinin soyundan gelmektedir. Bask dili Euskara, öbür Avrupa dilleriyle herhangi bir benzerlik göstermez; üstelik köken bakımından, bilinen hiçbir dille akrabalığı yoktur. Basklar'ın 700 bin kişi dolayında olduğu sanılmaktadır. Basklar'ın yaklaşık yüzde 86'sı İspanya'daki illerde, özellikle Guipüzcoa, Vizcaya ve Alava'da yaşar. Bölgenin nüfusu, Bask olmayanlarla birlikte 2.134.967'dir (1981).
Bölgenin kuzeydoğusu, ılıman ve düzenli yağışlarıyla Atlas Okyanusu iklim özellikleri gösterir.

Güneydeki Âlava Havzası'nda ise yarı Akdeniz iklimi egemendir. Sık ormanlı yüksek bölgelerde kömür, bakır, demir ve çinko yatakları vardır. Akarsulardan hidroelektrik enerjisi üretilmektedir. Balıkçılık, çiftçilik ve özellikle koyun yetiştiriciliğinin yanı sıra mısır, şekerpancarı ve şarap üretimi başlıca tarımsal gelir kaynaklarıdır. Bununla birlikte, sanayi de bölgenin iktisadi yaşamında önem kazanmaya başlamıştır. Vizcaya ilinin başkenti Bilbao, bölgenin en önemli sanayi merkezi ve nüfusun en yoğun olduğu kenttir. Bilbao aynı zamanda, İspanya'nın demir ve çelik üretilen en önemli merkezlerinden biridir. Bask Bölgesi'nin öbür büyük kentleri, Bask kültürünün geleneksel merkezi olan Guernica; Guipüzcoa ilinin başkenti ve turistik bir dinlence yeri olan San Sebastiân; Âlava ilinin ve aynı zamanda Bask Ülkesi'nin resmi başkenti Vitoria'dır.

Fransız Baskları ise, Pireneler'in Atlas Okyanusu kesiminde yaşarlar. Bölgenin doğal kaynaklardan yoksun oluşu yüzünden, burada oturanların çoğu Fransa'daki sanayi kentlerine göç etmiştir.

Basklar'ın çoğu iki dil konuşur ve koyu Katolik'tir. Romalılar döneminden beri bozulmadan korumaya çalıştıkları Bask kültürünü oluşturan geleneksel danslar, şiirler ve şarkılar Bask halkı için büyük bir övünç kaynağıdır. İspanyol kültürüne de önemli katkılarda bulunan Basklar, aralarında Miguel de Unanumo (1864-1936) ve Pio Baroja (1872-1956) gibi adların bulunduğu, birçok ünlü yazar yetiştirmiştir.

Öteden beri siyasal çalkantıların sürdüğü bölgede 1930'larda baş gösteren Bask ayrılıkçı hareketi, Euzkadi ta Azkatasuna (ETA) adıyla bilinir. Bu sözcükler Bask dilinde Bask Yurdu ve Özgürlüğü anlamına gelir. Bölgenin, 25 Ekim 1979'da seçilen bir parlamentoyla özerk Bask Ülkesi olarak tanınması, bölge halkına yerel yönetim konusunda söz hakkı sağlamıştır.

Bask Bölgesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi





Bask Bölgesi, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölge. Yüzölçümü 7,234 km² nüfusu ise 2,125,000 kişidir. Özerk Bölgenin idari Başkenti Vitoria-Gasteiz şehridir. Bölgeye Özerklik 25 Temmuz 1979 yılında verilmiştir. Özerk Bölge Başbakanı Bask Milliyetçi Partisi nden Juan José Ibarretxe'dir. Bölge kendi içinde emniyetini Ertzaintza denilen polis teşkilatı ile sağlamaktadır.

Hükümet

Bölgedeki yasalar Özerk Bölgeyi üç ilden oluşan bir federasyon olarak tanımlar. Bu sistem 1200 yılından beri bölgede aralıklarla kullanılan Foral Sistemi 'dir. Franco sonrası 1978 Anayasası bölgeye tarihi bir hak olarak geniş yetkilerle bir özerklik sağlamıştır.Bask Parlamentosu ve hükümeti Vitoria-Gasteiz'de bulunmaktadır.Parlamentoda 25 temsilci bulunur ve bu temsilcilerin oylarıyla Bölge Başbakanı (Lehendakari) seçilir. 1937 yılından beri Başbakanlar Bask Milliyetçi Partisi 'nden seçilmektedir.Bask Ülkesi kendi polis teşkilatına ( Ertzaintza ) ve kendi radyo/tv'sine ( Euskal Irrati Telebista ) sahiptir.Bu ve diğer güçler Gernika Yasası ile güvence altındadır.

Toprak Anlaşmazlıkları

Bölgedeki Bask Milliyetçileri Navarra topraklarının Tarihi Bask Ülkesinin olduğunu ve Başkentlerini Pamplona'ya taşıma iddiasındadırlar. Bask Hükümeti, Navarra'nın simgesi olan Laurak Bat armasını yıllardır kullanmaktadır.

Ekonomi

Bask Ülkesi kişi başına 30,680 Amerikan Dolarlık gelirle İspanya 'nın en zengin bölgelerinden biridir. Bu oran Avrupa Birliği ortalamasının da üzerindedir.

Diller

Baskça ve İspanyolca bölgede resmi dillerdir.1984 yapılan bir dil ile ilgili nüfus sayımında halkın % 23'ünün Baskça'yı anladığını,% 21'inin konuşabildiğini,% 13'ünün okuyabildiğini ve % 10'unun ise yazabildiğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca Bask dilinin Gürcüce'ye çok yakın olduğu anlaşılmıştır. Basklar kendilerini Gürcistan topraklarından göçen Gürcü asıllı halk olarak tanımlamaktadır zaten Baskların varlığını kabul eden tek millette Gürcülerdir.[1]

Siyasi Partiler

Bask Özerk Bölgesi içinde pek çok siyasi parti bulunmaktadır. Bunlar;

• Bask Milliyetçi Partisi (PNV/EAJ)
• Batasuna
• Aralar
• Bask Ülkesi Komunist Hareketi
• Bask Ülkeleri Komunist Partisi
• Bask Ülkesi Komunist Partisi
• Bask Dayanışması
• Ezker Batua /Sol Birlik
• Halk Partisi
• Bask Ülkesi Sosyalist Partisi
• Zutik