Ek Fiil (Ek Eylem)
Ek fiiller ya da ek eylemler, Türkçe'de isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden birleşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri. Türkçe'deki ek fiiller şunlardır:
- i-di
- i-miş
- i-se
- -im
- -sin
- -dir
- -iz
- -siniz
- -dirler
1. İsim ve İsim Soylu Kelimelerde
Ek fiiller isimlerin ve sıfat, zarf zamir gibi isim soylu sözcüklere eklenerek yüklem görevi görmelerini sağlarlar.
1.1. Görülen geçmiş zaman
"Köşkün bekçisi, şimdiye kadar gördüğüm en uzun adamdı." (adam isim)
1.2. Öğrenilen geçmiş zaman
"Bahçeniz çok güzelmiş." (güzel sıfat)
1.3. Şart çekimi
"Durumu kötüyse evde kalsın." (kötü sıfat)
NOT: Kural harici olarak, şart çekiminde eki alan sözcük cümlenin yüklemi değildir.
1.4. Geniş zaman çekimi
1.4.1. -im, sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler ekleri kullanılarak yapılır."Günlerdir hastayım." (hasta sıfat, [Hasta sözcüğü aynı zamanda isim olarak da kullanılmaktadır.])
"Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentidir." (başkent isim)
1.4.2. "-dir" ek fiili gizli halde bulunmakla beraber çoğu zaman özellikle konuşma dilinde düşer ve yüklem olan sözcüğe eklenmez. Gizli -dir eki yazılı metinlerde belirtilmek istendiğinde yükleme parantez içinde, (dir) şeklinde eklenir.
"Bugün hava çok güzel(dir)."
1.4.3. "-dir" eki ayrıca “bildirme eki” olarak adlandırılır ve kesinlik yada ihtimal anlamı katacak şekilde kullanılır.
"Evde olmadığına göre, arkadaşına gitmiştir." (ihtimal)
"Yangın alarmı, acil durumlar haricinde kullanılmamalıdır." (kesinlik)
1.5. Olumsuz
İsimlerde ve isim soylularda cümlenin olumsuzu "değil" edatı ile yapılır.
"Koşmama rağmen yorgun değilim."
"İstanbul, Türkiye'nin başkenti değil(dir)."
2. Basit Zamanlı Fiilerde
Ek fiiler, basit zamanlı fiillere eklenip, bileşik zamanlı filer oluştururlar.
"Ben de sizi soruyordum."
(Sor: fiil kökü, yor: şimdiki zaman eki, du: ek fiilin görülen geçmiş zaman çekimi)
"Kitap için bir yayınevi ile anlaşacakmış."
(Anlaş: fiil kökü, acak: gelecek zaman eki, mış: ek fiilin öğrenilen geçmiş zaman çekimi)
BAKINIZ Fiil Çekim Ekleri Son düzenleyen Safi; 16 Aralık 2016 01:58
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
