Fiilimsiler (Eylemsiler)

İsim Fiil (Mastar)

Hem fiil özelliği taşıyan, hem de bu özelliği ile o eylemin adı olan fiilimsilere isim fiil(mastar) ya da ad eylem denir.

Ekleri: -ış, -iş, -uş, -üş, -ma, -me, -mak, -mek

İsim fiiller, isimler gibi ismin hallerine girerler: okuma-yı, okuma-ya, okuma-da, okuma-dan

İsim fiillerin olumsuzları fiiller gibi -me, -ma ekleriyle yapılır.

İsim fiiller, yanlarına aldıkları öğelerle birlikte yan cümlecik oluştururlar.

İsim fiil eklerini almış sözcüklerin bazıları eylem anlamından uzaklaşarak bir kavramın adı olarak da kullanılabilir. Bu durumda fiilimsi olma özelliklerini kaybederler, kalıcı isim olurlar.

Not: Bir sözcüğün kalıcı isim mi yoksa fiilimsi mi olduğunu anlamak için bu sözcüğü olumsuz hale getiririz. Olumsuzu -me, -ma eki ile yapılıyorsa sözcük fiilimsidir.


Sıfat Fiil (Ortaç)

Sözcüklere (fiillere) çeşitli ekler getirilerek oluşturulmuş yeni sözcüklerdir. Bu sözcükler, hem fiilin anlamını taşır, hem de kendisinden sonra gelen ismi niteler. Yani bir işi, oluşu, hareketi bildirdikleri için de sıfat fiil özelliğini taşımaktadırlar. Bu özellikteki fiilimsilere sıfat fiil(ortaç) adını veriyoruz.

Ekleri: -an, -ası, -mez, ar, -dik, -ecek, -miş
Not: Kodlama olarak: Anası mezar dikecekmiş

Sıfat fiiller, bir adın sıfatı gibi kullanılarak sıfat tamlaması görünümlü yan cümlecik kurarlar.

''-Er, -mez, -ecek, -miş, -dik'' ekleriyle kurulan sıfat fiilleri çekimli fiillerle karıştırmamak gerekir. Bunları ayırmak için, bu ekleri alan fiillerin asıl yargı mı yoksa, yan yargımı bildirdiklerine dikkat etmek gerekir. Ayrıca sıfat görevi, yaptıklarına göre de ayırmak mümkündür.

Sıfat fiil ekleriyle türetilmiş bazı sözcükler fiil anlamını kaybedip, bir kavramın adı olarak kullanılabilir. Bunları fiilimsi saymak yanlış olur.


Zarf Fiil (Bağ Fiil/Ortaç)

Fiillerin durumunu veya zamanını bildirerek yan cümlecik kuram fiilimsilere zarf fiil denir.

Ekleri: -ken, -alı, -e, -madan, -meden, -ip, -ıp, -kan, -eli, -a, ınca, -ince, -arak, -erek, -dıkça, -dikçe