TOPLUMSAL GELİŞMENİN UNSURLARI
1- Ekonomik Büyüme
Bir ülkedeki bir yıl boyunca yapılan ekonomik faaliyetlerden elde edilen gelir miktarının ülkede yaşayan tüm insanların sayısına bölünmesi, kişi başına düşen milli geliri gösterir. Milli gelirin artması o toplumdaki ekonomik refahın göstergesidir. Ekonomik refah, beraberinde toplumsal refahı getirir. Toplum yaşamında refah seviyesinin artması sayesinde girişimciler ellerindeki birikimi yatırıma dönüştürür. Böylelikle daha fazla işgücüne ihtiyaç duyulur. İşgücüne ihtiyacın artması ücretleri iyileştirir. Bununla birlikte üretim artar ve dış ticaret gelişir. Böylesi bir tablo ekonominin büyümesi demektir.
2- Orta Tabaka Genişlemesi
Sanayileşmiş ülkelerde orta tabakada bulunan insanların sayısı oldukça fazladır. Bunun temel nedeni, sanayileşmiş ülkelerin vergi politikasının kişilerin kazançları ölçüsünde değişmesidir. Bu şekilde ülke bir yandan zenginleşirken bir yandan da orta tabakadaki insanların sayısını arttırmış olur.
3- Toplumsal Bütünleşme
Bir toplumu oluşturan tüm unsurların (gruplar, kurumlar ve sınıflar) arasındaki bütünleşme oranı, o toplumun gelişmişliğini gösteren önemli bir unsurdur. Sınıflar arasında ancak uçurum yoksa bir bütünleşme sağlanabilir. Bu nedenle gelişmemiş toplumlarda, gelişmiş toplumlarda yaşanan bütünleşmeye rastlanmaz.
Toplumsal Çözülme:
Bir toplumda maddi ve manevi kültür elemanlarının birbirleri arasında dengesizlik oluşmasına toplumsal çözülme denir. Toplum yaşamını düzenleyen normlar (kurallar), insanlar arasındaki ilişkileri düzenler ve sağlıklı bir toplum yapısının korunmasını sağlar. Ancak insanların toplum normlarından sapmalar göstermeye başlaması toplumsal çözülmenin göstergesidir.
Toplumsal çözülmenin en önemli nedenleri; iş bölümü yetersizliği, insanların örgütlenmesi önünde engeller olması, toplumun demokratik kurumlarının zayıflaması ve milli birlik bilincinin zayıflaması olarak gösterilebilir.
C. NÜFUS ve KENTLEŞME
1- Nüfus
Bir ülkede yaşayan bireylerin tümünün oluşturduğu kitleye kısaca nüfus denir. Nüfus hareketlerini, yapısını, hacmini ve niteliklerini inceleyen bilime "demografya" denir. Bir ülkede nüfus yapısı ile kalkınma arasında doğru orantılı bir ilişki vardır.
2- Nüfus ile İlgili Temel Kavramlar
• Nüfus Hacmi: Bir ülkedeki nüfusun sayısal ifadesidir. Nüfusu sayısal olarak büyük olan ülkelerde, nüfus hacmi de yüksek olur.
• Nüfus Yoğunluğu: Bir ülkede kilometrekareye düşen kişi sayısıdır. Toprağa oranla nüfusu az olan ülkelerde nüfus yoğunluğu az olur.
• Nüfus Hareketleri: Nüfus hacmindeki değişikliklere denir. Modern toplumlarda karşılaşılan en önemli sorunlardan biri de göçtür. Modernleşme sürecine giren toplumlarda ekonomik ve kültürel yaşamın dinamikleri şehirlerde yoğunlaştığı için köyden kentlere büyük göçler yaşanmıştır ve hala yaşanmaktadır.
Az gelişmiş ülkelerdeki kentleşme, nüfus hareketlerine bağlı olarak gelişirken, gelişmiş toplumlarda ekonomik gelişmeye bağlı olarak gerçekleşir.
Köyden Kente Göçün Nedenleri
• Tarıma teknolojinin girmesi.
• Sağlık hizmetlerindeki iyileşme ve nüfus artışı.
• İşsizlik.
• Kentlerin ekonomik ve kültürel olarak çekiciliği.
Köyden Kente Göçün Sonuçları
• Gecekondulaşma ve çarpık kentleşme söz konusudur.
• Çekirdek aile sayısı artmıştır.
• Sağlık, eğitim, alt yapı sorunları ortaya çıkmıştır.
• Ekonomi ve sanayi canlanmış, ulusal gelirler artmıştır.
