Kore savaşı

iki Kore arasında haziran 1950’den temmuz 1953’e kadar süren çatışma.

Süresinin uzunluğuna ve çarpışan güçlerin büyüklüğüne rağmen, Kore savaşı, soğuk harbin en civcivli bir döneminde, “sınırlı savaş" denen çatışma biçimine özgü niteliklerini korudu. Gerçekte bu, dolaylı bir ABD-SSCB çatışmasıydı. Japonya’nın yenilgiye uğratılmasından sonra, 38. paralelle yapay biçimde ayrılmış, sovyet ve amerikan işgal bölgelerinin mirasçısı olan iki Kore devleti de, ülkenin birliğini kendi çıkarlarına uygun bir biçimde gerçekleştirebileceğini umuyordu. SSCB, Kuzey Kore’yi 150 tank ve modern uçaklara sahip güçlü bir orduyla donatmıştı. ABD ise, Güney Kore ordusunu oldukça ihmal etmişti.

Kuzey Kore ordusu, 25 haziran 1950’de bir baskın harekâtıyla 38. paraleli geçti ve 28 haziranda Seul’ü zapt etti. BM Güvenlik konseyi, Kuzey Kore'ye, saldırısını durdurmasını ihtar etti (bu sırada SSCB kendi isteğiyle Konsey toplantılarına katılmadığından, veto hakkını geçerli bir biçimde kullanamadı) ve 27 haziranda da üye ülkeleri Güney Kore’ye askeri yardımda bulunmaya çağırdı. Aynı gün, Başkan Truman, ABD adına, yardım vaadinde bulundu ve 30 haziranda Japonya’da üslenmiş olan amerikan birlikleri general Mac Arthur'ün komutasında Kore topraklarına çıktı. Amerikan birliklerine, giderek, on beş Batı (Büyük Britanya, Fransa, Belçika, Türkiye [KORE BİRLİĞİ.] ve Asya (Tayland, Filipinler) ülkelerinin birlikleri de katıldı.

Kore savaşı dört döneme ayrılır.

25 haziran-15 eylül arasında Güney Koreliler önce (temmuz sonuna kadar) güç bir geri çekilme harekâtı (çarçabuk yetişen 3 amerikan tümeninin desteğiyle) gerçekleştirdiler. Pusan tahkimli bölgesine kadar devam eden bu geri çekilmeyi, Amerikan VIII. ordusu’nun Naktong üzerinde ustaca ve azimli bir savunma muharebesi izledi. Böylece, Kuzey Koreliler bütün yedek kuvvetlerini savaşa sokmak zorunda kaldılar. Stratejik hedef yalnızca 38. paralele dönmekti; hiçbir zaman nükleer silah kullanımı sözkonusu olmadı.

ikinci dönem (15 eylül-25 kasım), tümüyle bir amerikan kolordusunun, beklenmedik bir biçimde inçon'a Kuzey Kore hatlarının savunmasız gerisine çıkarma yapmasıyla başladı. Seul geri alındı ve 26 eylülde VIII. Ordu ile irtibat kuruldu. Alabildiğine geri çekilen Kuzey Koreliler 1 ekimde 38. paralelin berisine geçtiler. 15 eylülde herhangi bir sovyet ya da çin müdahalesi belirtisi olmadığı takdirde 38. paralelin ötesinde de takibi sürdürme izni almış olan Mac Arthur, Hungnam'a yapılan yeni bir çıkarmadan da yararlanarak, Yalu nehrine doğru ilerlemeye başladı. Artık statü quo'nun korunması değil, bütün Kore'nin yeniden birleştirilmesi söz konusuydu. Kasım başında Yalu nehri artık görünmüştü ve MacArthur, seferi birkaç haftaya kadar bitirmeyi umuyordu. Mançurya'ya yığılmış olan, Lin Biao komutasındaki çin birliklerinin müdahalede bulunacağına ihtimal vermiyordu.

Üçüncü dönem (26 kasım 1950 - 10 ocak 1951), Çinliler'in Kore savaşı’na kitlesel bir biçimde karışmasıyla başladı. Çinliler, bir amerikan tümenini yok ettikten sonra geri kalan kuvvetleri hızla 38. paralelin güneyine çekilmeye zorladılar. Ama, Çinliler'in müdahalesi Kore ile sınırlı kaldı ve uçakları "kutsal" japon toprağına saldırmadı. MacArthur'ün değerlendirme hatası ve Yalu üzerindeki köprüleri, arkadan da Mançurya'yı Çin ile genel bir savaş tehlikesini göze almak pahasınaısrarla bombalamak istemesi (amerikan hükümeti ve Müttefikler buna kesinlikle karşıydılar), Truman'ın onu komutanlık görevinden almasına ve yerine önce Ridgway’i (nisan 1951), sonra da Clark’ı (1952) atamasına neden oldu.

ABD’nin hedefi tekrar 38. paralel çevresinde statü quo ante'nin yeniden kurulmasıyla sınırlı kaldı. Beş ay süren zorlu çarpışmalardan sonra cephe, nihayet, 38. paralel üzerinde istikrar kazandı ve böylece Panmuncon barış görüşmeleri başlayabildi. Görüşmeler iki yıl sürdü ve belki de Stalin'in ölümüyle bir sonuca ulaşabildi (27 temmuz 1953). Barış görüşmelerinin bitiminden az sonra ABD ve SSCB, ayrı ayrı iki Kore’nin toprak bütünlüğünü garanti ettiler. Çin birlikleri 1958'de çekildi.