Arama

Özel Nedir? - Tek Mesaj #2

_KleopatrA_ - avatarı
_KleopatrA_
Ziyaretçi
4 Ocak 2010       Mesaj #2
_KleopatrA_ - avatarı
Ziyaretçi
ÖZEL
—Kamu mal. Özel bütçe, Muhasebe! umumiye k.'na göre, yerel gider ve gelirleri kapsayan bütçe. (Yerel yönetimleri oluşturan belediyelerin, il özel idarelerinin ve köylerin bütçeleri özel bütçe kapsamına girmektedir. Ancak, uygulamada bu bütçelerdeki giderler büyük ölçüde yerel kaldığı halde, gelirlerin önemli bölümü devlet gelirlerinden karşılanmaktadır. Özel bütçeler, öncelikle kendi özel yasalarındaki [il özel idaresi kanunu, Belediye kanunu] özel hükümlere göre, böyle bir hüküm yoksa, Muhasebei umumiye k. hükümlerine göre düzenlenir.)

—Postc. Özel damga, anma pulu çıkarılmamış bazı önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerde geçerlikte bulunan herhangi bir posta pulunu ya da anma blokunu iptal etmek için yaptırılan tarih damgası. (Bu damgaların üzerinde olayla ilgili yazı ve motifler bulunur.) || Özel gün zarfı, üzerine yapıştırılan pula özel bir flatelik damga basılan, damgayla ilgili yazı ve motifler taşıyan özel zarf. || Özel ulak, dağıtıcıların, posta gönderilerini (mektup, koli, havale, tebligat) genel dağıtımı beklemeden alıcıya adresinde teslim etmelerine ilişkin posta hizmeti. (Bu hizmet bir kere yapılır. Adresinde bulunamayan alıcı, PTT işyerine çağrılarak gönderisi teslim edilir. Acele posta servisi [APS], bir özel ulaktır.)

—Telekom. Özel devre, KİRALIK DEVRE' nin eşanlamlısı. || Özel hat, tek ve özel bir abone numarasıyla erişilebilen abone hattı.

—Uluslarar. ikt. Özel çekiş hakları, ödeme dengelerindeki açığı kapatabilmeleri için, Uluslararası para fonu (İMFj tarafından devletlere, kotalarıyla orantılı olarak verilen krediler.

—Verg. huk. Özel beyanname, Kurumlar vergisi k.'na göre, dar yükümlülüğe giren yabancı kurumların, vergiye tabi kazançlarının, değer artışı kazancı ile arızi kazançlardan ibaret bulunduğu durumlarda vergi dairelerine vermek zorunda oldukları beyanname. (Yabancı kurum ya da Türkiye'de onun adına hareket eden kimse, bu tür kazançları elde ediliş tarihinden başlayarak 15 gün içinde vergi dairesine bildirmekle yükümlüdür.) || Özel indirim, Türk gelir vergisi k.'na göre, gelir vergisi yükümlülerinin tümüne uygulanan genel indirimden başka, ücret yoluyla gelir elde edenlere ayrıca uygulanan indirim. (Özel indirim günde 200, ayda 6 000, yılda 72 000 TL’dir. Bakanlar kurulu özel indirim tutarlarını 15 katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu yetki, kalkınma planı ve yıllık programlarca özel önem taşıdığı belirtilen kesimlerle kalkınmada öncelikli bölgelerde fiilen çalışanların ücretleri için farklı özel indirim tutarları saptamak biçiminde de kullanılabilir.)

♦ a.
1. Bir bütünün tek bir öğesini oluşturan şey: Bu sorun özelden genele gidilerek çözülebilir.
2. Özel olarak, yüzyüze, başka kimse olmadan: Sizinle özel olarak görüşmeliyim; özellikle, bilhassa: Bu konuya özel olarak değindi; ayrıca: Özel olarak belirtmem gerekirse.

—ANSİKL. Anayas. huk. Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Adli soruşturma ve kovuşturmanın gerektirdiği istisnalar dışında, özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Yasanın açıkça gösterdiği durumlarda, usulüne göre verilmiş bir hâkim kararı olmadıkça, gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda da yasayla yetkili kılınan bir makamın emri bulunmadıkça, kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz, bunlara elkonulamaz (Anayasa md..20).

—Ask. Daha birinci Dünya savaşı'nda, büyük taktik birliklerin (tümen ya da tugay) bünyesinde, görev ve koşulların büyük bir çeşitlilik göstermesine bağlı olarak, daha esnek birlikler ortaya çıktı. Geçici olarak oluşturulan, kendi olanaklarının yanı sıra öteki birliklerin olanaklarından da yararlanan ve çoğu zaman farklı sınıflara mensup birliklerden meydana gelen bu kuvvetin komutası albay rütbesinde bir komutana veriliyordu, ikinci Dünya savaşı nda Amerikalılar, zırhlıların (combat command) ya da piyadenin (combat team) ağırlıkta olduğu özel görev kuvvetleri kurdular.

—Eğit. 1925’te çıkarılan Maarifi umumiye yasası'nda özel okullarla ilgili hükümlere yer verildi. 1965 tarih ve 625 sayılı Özel öğretim kurumlan yasası'yla bu tür okullar yeni bir yönetmeliğe bağlandı. Ayrıca, özel yüksekokullar da açılmaya başladı. 1965-1970 arası Türkiye'de 37 özel yüksekokul kuruldu. Ancak, Anayasa mahkemesi özel yüksekokul açılmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verince özel okullar İzmir’de Ege üniversitesine, öteki illerde de iktisadi ve ticari ilimler akademileri ile Mimarlık akademilerine bağlandı (1971).

1982 Anayasası, vakıfların yükseköğretim okulları açabilmelerine izin verdi. Yükseköğretim kurulu tarafından hazırlanan Vakıf yükseköğretim kurumları yönetmeliği (1985) uyarınca özel Bilkenf üniversitesi öğretime açıldı (1986). 1983 tarih ve 2843 sayılı yasa ile 625 sayılı yasanın bazı maddeleri değiştirildi ve özel okullar "TC uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri ya da özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılan okulöncesi eğitimi; ilköğretim, ortaöğretim kurumlan, bu düzeyde haberleşme ile öğretim yapan kuruluşlar vb. ile yabancılar tarafından önceden açılmış olan özel öğretim kurumlan" olarak tanımlandı.

Yasada ayrıca özel öğretim kurumlarının eğitim, öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile ilgili hükümlere de yer verildi. Özel okul açmak için gereken izin Milli eğitim gençlik ve spor bakanlığı’ndan alınır. Kalkınmada öncelikli yörelerde özel mesleki teknik okullara öncelik tanınır. Resmi benzeri bulunmayan, resmi benzeri deneme aşamasında olan okullar, askeri ve dinsel eğitim-öğretim yapan ve emniyet örgütüne bağlı okulların benzeri özel öğretim kurumlan açılamaz. Yeni yasaya göre yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişiler Türkiye'de kendi adlarına ya da TC uyruklu gerçek ve tüzel kişiler adına yeni özel öğretim kurumu açamazlar.

1992'de Türkiye'de, 749 özel türk okulunda 142 287,83 azınlık okulunda6 005, 35 özel yabancı okulda 10 759 ve 2 özel uluslararası okulda 470 öğrenci öğrenim görmekteydi. Özel türk liselerinin büyük bölümü ile özel yabancı liseler, merkezi sistemle yapılan giriş sınavı ile öğrenci alır, 1993'te özel okullara alınacak 8 260 öğrenci için yapılan kolejlere giriş sınavına yakş. 18 000 öğrenci başvurmuştur.
Kaynak: Büyük Larousse
Son düzenleyen Safi; 1 Şubat 2019 02:48