ALFA

ya da ALPHA a (yun. söze.), yunan abecesinin ilk harfi (A, a) fenikecedeki alet işaretinden türemedir.

—Çekird. fiz. Tanecik ışımalarından birine denir.

—Fiz. İnce yapı değişmez'i için kullanılan simge.

—Fizyol. Alfa alıcı, adrenalin ve noradrenaline duyarlı, adrenerjik sistem. (Alfa alıcıların uyarılması, damar daralmasına [bundan atardamar hipertansiyonu doğar], kıldikleştirici kasların kasılmasına, bronş daralmasına, idrar yolları gerilmesine, dölyatağının kasılmasına, bağırsaklarda atoniye, midriyaza ve karaciğerde glikojenolize yol açar.)

—istat. Alfa yanılması - BİRİNCİ TÜR YANILGI

—Metalurj. ve Krist. Bir cismin düşük sıcaklıkta alotropik değişikliğini (a demir, a kükürt) ve bu tür bir cisimden elde edilen katı çözeltileri belirtir (a ferrit: karbonun a demir içindeki katı çözeltisi).

—Nörobıyol.
Alfa engelleyici, özellikle adrenerjik sistemdeki alfa alıcılarını seçerek bunların çalışmasını önleyen sempatikolitik madde.
Alfa ritmi, sağlıklı bir yetişkenin elektroansefalogramında, dinlenme sırasında görülen ritim; frekansı (saniyede 8-13 devir) ve iğıplik biçimindeki genliği (30-50 mikrovolt) ile tanımlanır; bu ritim en iyi saçlı derinin yan ve artkafa bölümünde belirir. (Alfa ritmi, sakin fakat uyumayan bir insandr görülür ve dikkat bir noktaya toplandığında ya da herhangi bir ışıkla uyarılmada durur [durma tepkisi].)

—Radyol. Alfa tedavisi, cisimlerin yaydığı alfa ışınlarının tedavi amacıyla kullanılması.

—Ruhbil. Alfa ordu testi (Alpha test army), amerikan ordusunda Birinci Dünya savaşı sırasında kullanılan ilk kollektif zekâ testlerinden biri.

—ANSİKL. Çekird. fiz. Alfa parçacığı ya da helyon, + 2 yüklü, iki protonla iki nötrondan oluşan bir parçacıktır ve helyum atomunun çekirdeğini oluşturur. Doğal ya da yapay "ağır” radyoaktif elementler yayar. Enerjileriyse birkaç milyon elektronvolta (MeV) ulaşır. Bu tanecikler hızlandırıcılarda üretilip hızlandırılabilir ve enerjileri birkaç yüz, hatta birkaç bin MeV’a çıkarılabilir. Hızlandırılmış parçacıklar nükleer maddeleri bulmada ya da yeni elementlerin bireşimini elde etmede kullanılır.

—Nörobiyol. Alfa engelleyiciler adrenerjik sistemdeki beta alıcıların uyarılmasıyla ortaya çıkan etkileri değiştirmeden alfa alıcılarınkini yok eden adrenolitik maddelerdir. Bunlar doğal ürünler (alkaloit ve çavdar mahmuzu türevleri, yohimbin, raubazin [Rauwolfia serpertina alkaloidi]) ya da sentetik ürünler (fenotiazin grubundan bazı nöroleptikler, büfeniyot, moksisilit klorhidrat, fentolamın) olabilir. Damar genişletici özelliklerinden dolayı alfa engelleyiciler çevre damar hastalıklarını tedavi etmek amacıyla kullanılır (Raynoud sendromu, beyin ve göz damarı bozuklukları, bazı romatizmal hastalıklarla kulak-burun-boğaz hastalıkları gibi). Alfa engelleyicilerden birçoğu (özellikle prazosin), atardamar hipertansiyonunun tedavisinde tek başına ya da beta engelleyiciler ile birlikte kullanılır.

—Radyol. Alfa ışınları, radyoaktif ışınımların en az delici olânlarındandır. Bu nedenle, tedavi amacıyla kullanıldıklarında hiçbir süzme işlemi gerekmez. (Beta ve gamma ışınları daha delici olduklarından derinin yüzeyel katlan tarafından durdurulamaz). Alfa tedavisi, lösemi, romatizma ve gut hastalığında kullanılmıştır, ancak ağır kemik dokusu bozuklukları, anemi, lökogeni ve uzun vadede kansere neden olduğundan günümüzde kullanılmamaktadır. Maden sularının tedavi edici etkisinin kısmen bu radyoaktiviteye bağlı olduğu sanılmaktadır. (Bu sulardaki ışınım çok azdır.)