Küçük Kaynarca Antlaşması:

(1774)
21 Temmuz 1774 tarihinde imzalanan ve henüz tahta yeni çıkan I. Abdülhamit tarafından tasdik edilen, yirmi sekiz maddelik bu antlaşmaya göre:

• Kırım Hanlığı'yla Kuban ve Bucak Tatarları siyâsî bakımdan müstakil olup, ancak dînî işlerinde Hilafet makamına tâbi olacaklardır.
• Kılburun, Kerç, Yenikale ve Azak Kalesi'yle Dinyeper (Özi) ve Buğ (Aksu) nehirleri arasındaki arazi, Rusya’ya terk edilmiş ve Aksu hudut kabul edilmiştir.
• Ruslar tarafından işgal edilen Besarabya, Eflak, Boğdan ve Gürcistan ülkeleriyle Akdeniz adaları Osmanlılara iade olunacaktır.
• Rus ordusu, Bulgaristan’da Tuna’nın sağ sahilinden, bir ay içinde sol sahiline çekilecektir.
• Babıali, İmparatorlukta Hristiyan diniyle kiliselerini, daimî surette himaye edecektir.
• Rus sefirlerinin, Eflâk ve Boğdan vaziyetleri hakkındaki müracaatları dikkate alınacaktır. (Bu madde mucibince memleketin işlerinde Rus müdahalesine devamlı açık kapı bırakılmış oluyordu.)
• Rus ticaret gemileri, Karadeniz’le Akdeniz’de hareket serbestisine sahip olacak ve istedikleri zaman boğazlardan geçebilecekler ve Osmanlı limanlarında kalabileceklerdi. Böylelikle Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıktı.
• Ruslar İstanbul'da elçilik bulundurabilecek ve Balkanlarda konsolosluk bulundurabileceklerdi. Bu da Rusların Panslavizm politikasına zemin hazırlamıştır.
• İngiltere ile Fransa'ya verilen kapitülasyonlar, Rusya’ya da aynen tanınacaktır.
• Osmanlı Devleti, savaş tazminatı olarak, üç senede ve üç taksitte, Rusya’ya on beş bin kese akça verecektir. Osmanlı Devleti tarihinde ilk defa savaş tazminatı ödemiştir.
• Orta Kuzey Kafkasya'da Osmanlı Devleti ile Rusya arasında tarafsız bir bölge olan Kabartay ya da Kabardiya, Rusya'ya ilhak edildi.

Antlaşmanın sonuçları

• Osmanlı Devleti, arazi itibariyle fazla kayba uğramamakla beraber, Rusların Eflak ve Boğdan’a karışmaları, istedikleri yerlerde konsolosluk açabilmeleri ve Ortodoksların hâmisi sıfatını takınmaları gibi maddeler sebebiyle, zayıf anlarında, devamlı olarak bu devletin saldırılarına mâruz kalmıştır.
• Ayrıca bu antlaşmayla Kırım'a özerklik verilmesi Rusya'nın sonradan Kırım'ı egemenliği altına alması için bir atlama taşı oluşturmuştur. Nitekim Rusya bu antlaşmanın imzalanmasından 9 yıl sonra Kırım'ı topraklarına katmıştır.

Küçük Kaynarca Antlaşması

Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı Devleti;

• Dünyanın sayılı devletlerinden biri olma özelliğini yitirmiştir.
• Uluslararası saygınlığını kaybetmiştir.
• Yüzyılın en ağır antlaşmasını imzalamıştır.
• Karadeniz'de yüzyıllardır devam eden egemenliğini kaybetmiştir.

Küçük Kaynarca'nın Önemi:

• Küçük kaynarca'nın en önemli maddeleri Kırım'a bağımsızlık ve Rusların Ortodoksların hamisi sayılması maddeleridir. Kırım'a bağımsızlık verilmesiyle, Ruslar Kırım'ı ele geçirme konusunda önemli bir adım atmışlardır. Nitekim çok geçmeden, 1783 tarihinde Kırım'ı işgal ederek Rus topraklarına katmışlardır. Böylelikle Fatih döneminden beri devam eden Karadeniz'deki Türk egemenliği sona erecektir.
• Ruslar Osmanlı Ortodoklarının koruyucusu olmaları ile, Osmanlı Devletinin iç işlerine sık sık karışacaklar, böylelikle Balkan milletleri üzerinde etkili olacaklardır.

• Kırım'a bağımsızlık tanınacak. Yalnız halkı müslüman olduğu için din bakımından Osmanlılara bağlı kalacaktı.
• Dinyeper ve Buğ Irmakları arası Rusya'ya bırakılacaktı.
• Eflak, Boğdan ve Yunan Adaları Osmanlılara bırakılacaktı.
• Rusya Karadenizde donanma bulundurabilecek. Ticaret gemile­ri Boğazlardan serbestçe Akdeniz'e inebilecekti.
• Rusya Balkanlarda konsolos­luklar kurabilecekti.
• Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş tazminatı ödeyecekti. (İlk defa)
• Rus tüccarlarına Fransa ve İngiltere'ye tanınan haklar tanınacaktır. (Kapitülasyonlar)
• Ruslar İstanbul'da "daimi bir elçi" bulunduracak. Bu elçiye Osmanlı sadrazamı gibi davranılacaktı.
• Rusya Osmanlı İmparatorlu­ğunda Ortodoks halka söz söyleme hakkını alıyordu, (içişlerimize karışma)
• Antlaşmaya aracı olan Avusturya'ya Bukovina toprakları verildi.
• Osmanlı İmparatorluğunun gerileme döneminde en çok toprak kaybedildiği antlaşmadır.