TRABLUSGARP SAVAŞI (1911 -1912)

1911'de Osmanlı - İtalya arasın­daki Trablusgarp Savaşında İtalya'nın amacı; yeni hammad­de pazarları aramaktı (sömürgecilik).

Nedenleri:

• İtalya'nın 1870 yılında siyasi birliğini tamamlayarak sömürgeciliğe başlaması
• Eski Roma imparatorluğunu yeniden kurmayı düşünmesi
• Trablusgarp’ın İtalya'ya yakınlığı
• Trablusgarp’ı hammadde ve pazar kaynağı olarak görmeleri
• Akdeniz ticaretinden pay almak istemeleri
• Osmanlı devletinin siyasi, askeri ve Ekonomik güçsüzlüğü
• Büyük devletlerin İtalya'yı emellerinde serbest bırakması

Savaşın Gelişimi:

• İtalya 1911'de Osmanlılardan Trablusgarp’ı istedi. Osmanlılar reddetti. Bunun üzerine İtalya Trablusgarp’a asker çıkardı.
• Osmanlı devleti denizden yardım gönderemiyordu, donanması Haliç'e terkedilmişti, Karadan asker gönderemiyordu, orada İngiliz işgalinde Mısır vardı. Mustafa Kemal ve arkadaşları Derne ve Tobruk'ta başarı kazandılar. İtalyanlar iç kesimlere giremediler.
• Balkan savaşlarının çıkması savaşı sona erdirir.
• İtalya, Rusya ile Racconigi Antlaşması’nı yapmış, Rusya boğazlara karşılık İtalya’nın Trablusgarp’ı işgal etmesini desteklemiştir (1909).
• İtalya, Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı gelişmişlikte geri bıraktığı ve bölgedeki İtalyanlara kötü davrandığı iddiasıyla Osmanlı’ya ültimatom çekmiştir.
• Osmanlı Devleti’nin görüşme isteğine rağmen İtalya, Trablusgarp’ı işgal etmiştir.
• Mustafa Kemal Trablusgarp ve Derne’de, Enver Bey de Bingazi’de başarılar kazanmıştır.
• Savaşın uzun sürmesi İtalya’yı maddi sıkıntıya sokmuş, savaşın bitmesini isteyen halkın tepkisi üzerine İtalya, Osmanlı’yı barışa zorlamak için Oniki Ada’yı işgal etmiştir.
• Bu sırada I.Balkan Savaşı başlaması, Osmanlı’yı zor durumda bırakmış ve Osmanlı Devleti İtalya ile Uşi Antlaşması’nı imzalanmıştır

Uşi Antlaşması

• Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılacak.
• Oniki Ada, Balkan Savaşı’ndan sonra geri alınmak üzere geçici olarak İtalya’ya bırakılacak.
• İtalya, kapitülasyonların kaldırılması konusunda Osmanlı’ya yardım edecek.
• Trablusgarp ve Bingazi’nin Duyun-u Umumiye İdaresi’ne ödediği borçları İtalya ödeyecek.
• Trablusgarp ve Bingazi dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak.

Mustafa Kemal'in ilk askeri başarısı Derne ve Tobruk'tadır. 1912'de İtalyanlara Uşi Antlaşması imzalanmıştır
Trablusgarp Savaşının Sonuçları

• İtalya Trablusgarp'ta başarı sağlayamadı. İtalyanlar Trablusgarp’ı ele geçiremeyince Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamak için On İki adayı işgal etti.
• Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine Osmanlı Devleti İtalya ile anlaşma yapmak zorunda kaldı.
• Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçasını İtalya’ya verdi. Osmanlı İmparatorluğu Kuzey Afrika'daki son topraklarını kaybetmiştir. (Trablusgarp ve Bingazi)
• Mustafa Kemal Paşa Trablusgarp’ta kazandığı başarılar(Derne-Tobruk) sonucu binbaşı oldu.
• Kuzey Afrika’da İtalyan sömürgesi başladı
• Akdenizin doğu üstünlüğü ve stratejik değeri olan Ege (on iki) adaları elden çıkmıştır.
• Doğu Akdenizin güvenliği elden çıktı.
• On İki Ada fiilen Osmanlı’nın elinden çıktı.
• İtalyanlar ilk defa Ege Denizi’ne yerleşti.
• Balkan devletlerinin Osmanlı üzerine harekete geçişi kolaylaştı
• İttihat ve Terakki Partisi prestij kaybetti.

Not: Kuzey Afrika'da elden çıkan en son toprak Trablusgarptır.

Almanya ile birlikte İtalya da siyasi birliğini geç tamamlayan devletlerdendi. Yeni kuruldukları için sömürgecilik faaliyetlerine başlamamışlardı. İtalya gelişen sanayisine ham madde ve pazar arayışına yönelerek sömürgeci bir politika izlemeye başladı.
İngiltere ve Fransa gibi devletlerce sömürgeler daha önceden paylaşıldığından İtalya ancak zayıf devletlerin elindeki toprakları alarak sömürgeler elde edebilirdi. Trablusgarp(Libya), Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika'daki son toprağıydı. Daha önce İngiltere, Mısır'ı; Fransa Cezayir ve Tunus'u ele geçirmişti. İtalya, Osmanlı Devleti'nden Trablusgarp ve Bingazi'nin kendisine verilmesini istedi. Bu isteği kabul edilmeyince Osmanlı Devleti'ne savaş açtı(1911).

Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp'a yardım gönderecek kadar güçlü bir donanması yoktu. Mısır, İngilizler tarafından işgal edilmiş olmasından dolayı kara yoluyla da asker gönderemezdi. Ancak; Enver Bey ve Mustafa Kemal gibi bir grup subayı gizlice Trablusgarp'a gönderdi. Bu subaylar yerli halkı İtalyanlara karşı örgütleyip onlara karşı büyük bir direniş sağladı. İtalyanlar iç bölgelere giremedi.

Beklemediği bir dirençle karşılaşan İtalya, Osmanlı Devleti'ne isteklerini kabul ettirmek amacıyla Ege Denizi'nde yer alan On iki Ada'ya asker çıkardı. Çanakkale Boğazı'nı kapadı.
Bu durumu fırsat bilen Balkan devletleri, Rusya'nın da kışkırtmasıyla Osmanlı Devleti'ne karşı ittifak kurdular. Balkan devletlerinin savaşı başlatması üzerine İtalyanlarla Uşi Antlaşması imzalandı (1912).

Bu Antlaşmayla;

1. Trablusgarp ve Bingazi, İtalya'ya bırakıldı. Böylece, Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika'daki varlığı sona erdi.
2. Rodos ve On iki Ada Yunan işgali tehlikesine geçici olarak İtalya'ya bırakıldı.
Not: İtalyanlar, Balkan Savaşı sonunda On iki Ada'yı geri vermedi. İtalya, II.Dünya Savaşı'nda yenilince On İki Ada'yı Yunanistan'a bıraktı (1947).