Eski Roma'da,çeşitli nedenlerle düzenlenen eğlencelerde ,taraflardan birinin ölümü ile son bulan kanlı dövüşlerde savaşanlara "Gladyatör" denirdi. Bu ad,Latince kılıç anlamına gelen "gladius" kelimesinden türemiştir.

Gladyatörler genellikle bünyece sağlam, güçlü kuvvetli esirler arasından seçilir ve Ludi adı verilen okullarda çok sıkı bir eğitimle yetiştirilirlerdi. Bu okullardan, adı günümüze kadar gelmiş olan,en ünlüsü Capua'dır. Bu okuldan yetişen gladyatörlerin savaşları büyük bir dikkat ve ilgi ile izlenirdi.

Tarihi kayıtlara göre ilk gladyatör gösterisi, M. Ö. 264 yılında yapılmıştır.Bu tarihlerde arenaya üç-dört çift Gladyatör çıkarılır ve çiftler aynı anda dövüşe başlarlardı. Zamanla, arenaya çıkarılan çiftlerin sayısı artırıldı. Tarihi kaynaklara göre, Traianus,Decabalus savaşının zafer şenliğinde , arenaya tam 5000 çift Gladyatör çıkarılarak dövüştürülmüştü. Tarihin kaydettiği en kanlı eğlence olan bu gösteride, arena kan gölüne dönmüştür.

Gladyatör dövüşlerinde, taraflardan biri yenilip yere düştüğü zaman,galip Gladyatör ayağını hasmının üzerine koyar, ve bir kolunu zafer işareti olarak yana açıp, seyircilerin kararını beklerdi. Seyirciler baş parmaklarını yukarı kaldırırlarda yenilen gladyatorün hayatı bağışlanırdı. Şayet başparmaklar aşağıyı gösterirse galip Gladyatör elindeki silahı acımasız savaşçının göğsüne saplardı.

Dövüşü kazanan Gladyatöre hem hürriyeti iade edilir hem de çeşitli ödüller verilirdi.

Bu savaşlarda zaman zaman gladyatörler, aslan, kaplan gibi vahşi hayvanlarla dövüşmeye zorlanırlardı.

Zamanla, gladyatörler birbirleri ile anlaşarak danışıklı dövüşüklü savaşmaya başladılar. Bu durum, kan görmekten zevk duyan Romalıları gladyatör dövüşlerinden soğuttu. Çok geçmeden de bu tür eğlencelerin yerini başkaları aldı.

Tarihteki en ünlü Gladyatör, Spartacus'dur. Trakyalı bir esir olan Spartacus, kendi sınıfına yapılan akıl almaz eziyet ve haksızlıkları hazmedemiyor, buna bir son vermek için kesin çareler arıyordu. Nihayet M.Ö. 73 yılında kaçak gladyatörlerle köleleri Romalılara karşı ayaklandırmayı başardı. Ezilenler bir anda Spartacus'un etrafında toplanıvermişlerdi. Artık Spartacus 70 bin kişilik bir kuvvetin başında bulunuyordu. Tam iki yıl Romalara karşı kanlı bir savaş verdi. Tarihte "Gladyatör Savaşları" denen bu iki yıllık mücadele , M. Ö. 71 de Spartacus kuvvetlerinin yenilgisiyle son buldu.

Tarihte ilk kölelikten kurtuluş savaşı olarak anılan Spartacus hareketi,uzun yıllar bütün köle toplumlar için bir örnek olarak alındı.