Büyük Hun İmparatorluğu (Asya Hun İmparatorluğu)
- Kuruluş tarihi: MÖ 220
- Yıkılış tarihi: MÖ 46
- Kurucusu: Teoman
- Başkent: Ötüken
- En Parlak Dönemi: Mete Han
- Dil: Hun Türkçesi
- Din: Tengricilik
Önemli Devlet Adamları
- MÖ 220 - MÖ 209 Teoman (İlk tanhu)
- MÖ 209 - MÖ 174 Mete (En önemli tanhu)
- MÖ 31 - MÖ 46 Ho-Han-Ye (Son tanhu)
Asya Hun Devleti
Tarih bilgilerimize göre Orta Asya'da kurulan ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti'dir . Hunlar'ın bilinen ilk hükümdarı Teoman'dır. Hunlar Ötüken'i merkez yaptılar , özellikle Çinlilerle mücadele etmişlerdir . Türklerin saldırıları karşısında Çin'liler günümüze kadar kalan ünlü Çin Seddi‘ni yapmışlardır .Çin Seddi‘nin 2200 km uzunluğunda olması bize Türk saldırılarının çok fazla olduğunu ve Çinlileri çok rahatsız ettiğini göstermektedir.
Teoman’dan sonra yerine büyük oğlu Mete geçti (MÖ 209). Mete Han güçlü bir ordu kurup, Asya‘daki bütün Türk boylarını Hun yönetimi altında topladı ve Çinlilerle savaştı. Mete Han’ın ölümünden sonra Hunlar bir süre daha Asya’daki güçlerini korudular. Türk beyleri ile evlenen Çin Prensleri beyleri birbirine düşürdüler. Çinliler Türkleri savaş yoluyla yenemeyeceklerini anlamışlardı. Bu nedenle “Böl ve Yönet “ uygulamasıyla Hun Devleti’ni yıkmayı başardılar. Parçalanan Hun Devleti önce Kuzey ve Güney Hunlar olarak MS 48 yılında ikiye ayrıldı. Çinliler bundan sonra önce Kuzey Hun Devleti’nin daha sonra da Güney Hun Devleti’nin varlığına son verdiler (MS 3. yüzyıl).
