Sıradışı Gezegen Dizgesi NASA’nın uzay teleskobu Kepler’i kullanan bilim insanları, Kepler-11 olarak adlandırılan, Yer’den uzaklığı yaklaşık 2000 ışık yılı olan, Güneş benzeri tek bir yıldızın etrafında dolanan gaz ve toz karışımı altı gezegen keşfetti.Kepler-11 şimdiye kadar keşfedilen, Güneş dizgemizin dışında, en yoğun ve kalabalık gezegen dizgesidir. Ayrıca dizge, çok az yıldızın sahip olduğu birden fazla geçiş yapan gezegene sahiptir. Kepler-11, bu türde keşfedilen ilk gezegen dizgesi olup üçten fazla geçiş yapan gezegeni bulunmaktadır.
Pek sıradan olmayan bu dizgenin durumuna, yüzde birden daha az yıldız sahiptir. Fakat binde bir, on binde bir ya da milyonda bir olup olmadığını bilmiyoruz çünkü yalnızca gözlenen bir tane.Bir sarı cüce olan Kepler-11’in tüm gezegenleri Yer’den daha büyük kütleli gezegenlerdir ve en büyüğü Uranüs ve Neptün ile karşılaştırılabilir boyuttadır. En içteki gezegen Kepler-11b yıldızına, Yer’in Güneş’e olan uzaklığından on kez daha yakındır. Dışarı doğru sayarsak Kepler-11c, Kepler-11d, Kepler-11e, Kepler-11f ve en dıştaki gezegen Kepler-11g olup yıldızına, Yer’in Güneş’e olan uzaklığının iki kat daha yakındır. Eğer gezegenleri Güneş Dizgemiz’e yerleştirirsek, Kepler-11g’nin yörüngesi Merkür ile Venüs, diğer beş gezegen ise Merkür ile Güneş arasında olurdu. Kepler-11 dizgesindeki bu beş iç gezegenin yörüngeleri Güneş Dizgemiz’deki herhangi bir gezegenden daha yakındır. Bu iç gezegenlerin dolanma dönemleri 10 ila 47 gün arasında iken Kepler-11g’nin dolanma dönemi 118 gündür. Beş iç gezegenin kütle ve boyutları hesaplanarak, Güneş Dizgesi ötesi gezegenler arasındaki en küçükleri oldukları onaylanmıştır. Gaz ve kaya karışımından oluşan gezegenler muhtemelen su da içermekteler.
Kayaç maddeler kütlenin büyük bir kısmını oluştururken gaz, oylumun çoğunluğunu oluşturur.Yapı ve sahip olduğu dinamiği açısından oldukça dikkate değer bir gezegen dizgesi olan Kepler-11, bu bilgiler açısından da ipuçları barındırmaktadır. Kepler-11d, Kepler-11e ve Kepler-11f önemli miktarda hafif gaza sahiptir ve bu, üç gezegenin dizgenin oluşumunun erken dönemleri olan ilk birkaç milyon yıllık dönemde oluştuklarını gösterir.Moleküler bir bulutun özeğinin çöküp bir yıldız meydana getirmesiyle bir gezegen dizgesi oluşur. Bu sırada,gezegenleri oluşturan ilkel gezegen diski olarak adlandırılan gaz ve toz diski yıldızı çevreler. İlkel gezegen diski, bir milyon yıldan daha genç, çoğu yıldızın etrafında görülebilir fakat birkaç yıldız da olsa beş milyon yıldan daha yaşlı yıldızlar da bu diske sahiptir. Buradan yola çıkan bilim insanları, bu disk dağılmadan önce gaz yakalayabilmek için göreli olarak hızlıca şekillenen önemli miktarda gaz içeren gezegenleri kuramsallaştırmışlardır.
Kepler uzay aracı görevin geri kalan kısmında yeni gezegenli dizge Kepler-11 hakkında bilimsel veri göndermeye devam edecek. Kepler, daha fazla geçiş yakalayarak, bilim insanlarının gezegenlerin boyutlarını ve kütlelerini daha iyi hesaplamasını sağlayacak. Aynı zamanda gezegenlerin bu verilerle daha kesin bir hale gelen kütleleri ve boyutları, Kepler-11 yıldızının etrafındaki daha fazla gezegenin saptanmasına izin verecek.
Görünen altı gezegen üzerine düşen çekim sürüklemesi (gravitational tugs) ya da yapacağı geçiş ile belki dizgede yedinci bir gezegen bulunabilir. Bir uzay gözlemevi olan Kepler, gezegenlerin yıldızının önünden geçiş yaparken yıldız ışığının minicik azalmasını ölçerek değerli verileri elde etmektedir. Bu yolla gezegenin boyutu türetilebilir. Sıcaklığı ise yörüngesinde bulunduğu yıldızın özelliklerinden ve dolanma döneminden hesaplanabilir. En azından 2012 yılının Kasım ayına kadar görevini sürdürecek olan Kepler, gezegenin yüzeyinde sıvı suyun bulunabileceği, yıldızının etrafında yaşam bölgesi içerisinde dolanan, Yer boyutlarındaki küçük gezegenleri araştıracak. Güneş benzeri yıldızların yaşam bölgesi içerisindeki gezegenlerin geçişi yaklaşık olarak yılda bir kere olmakta ve doğrulama için üç geçiş gerektiğinden, tahmin edilmiş Yer boyutlarında bir gezegeni doğrulamak ve yerini belirlemek en azından üç yıl almaktadır.
Kaynak:NASA-Kepler Son düzenleyen nötrino; 5 Nisan 2016 23:30
