Eyyubiler

12. yüzyıl sonlarıyla 13. yüzyıl başlarında Irak’ın yukarı bölümlerinde, Suriye’nin büyük kesiminde, Mısır ve Yemen’ de egemenlik kurmuş İslam devleti.

Hanedana adını veren Salaheddin’in babası Eyyub (tam adı Necmeddin Eyyub bin Şadi), erkekleri 12. yüzyılda Irak ve Suriye Selçuklu hükümdarlarının hizmetinde paralı askerlik yapmış bir Kürt ailesinden geliyordu. Eyyub, Şam valiliğine atanınca, kardeşi Şirkuh’un da yardımıyla Haçlılara karşı Suriye’nin birliğini sağladı. 1173’te Eyyub’un ölümünden sonra Salaheddin, Şii Fatımi hanedanını ülkeden attı, Haçlılara karşı birleşik cephe oluşturmak amacıyla Müslümanları harekete geçirdi. 1187’de Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı ve yaşadığı dönemde Mısır’ı dünyanın en güçlü İslam ülkesi durumuna getirdi. Salaheddin döneminde sağlanan birlik, ölümünden (1193) hemen önce dağıldı. Topraklarını, iç işlerinde özerk melikler arasında bölüştürmesi Eyyubi yönetiminin yarı feodal bir aile federasyonuna dönüşmesine yol açtı. Salaheddin’in kardeşi el-Âdil (hd 1200-18) ve yeğeni el-Kâmil’in (hd 1218-38) dönemlerinde Eyyubilerin Franklarla ilişkileri yumuşadı. Kudüs Hıristiyanlara geri verildi ve ülkedeki hizipler susturuldu. Bununla birlikte el-Kâmil’in ölümünden sonra yeniden canlanan eski aile kavgalarıyla başlayan düşüş, Memlûklerin 1250’de Mısır’da iktidarı ele geçirmesiyle sonuçlandı. Bir süre daha varlıklarını sürdüren kuzeydeki yerel Eyyubi meliklikleriyse İlhanlılar ve Akkoyunlular tarafından ortadan kaldırıldı.

Şiileri ve Hıristiyanları kendi inançlarına döndürmeye çalışan Sünni Eyyubiler, Mısır ve Kudüs’e medreseyi getirdiler. Uygarlıkları, Fatımi uygarlığının daha gelişmiş ve yayılmış bir devamı niteliğindeydi. İnşa ettikleri Kahire Kalesi ve Halep kenti istihkâmları, askeri mühendislik alanındaki yüksek düzeylerini ortaya koyar.