AFİŞ, i. (fransızca. affiche), herhangi bir haberi, herkese duyurmak için duvara yapıştırılan el yazması veya basılı kâğıt: İstasyonda bu afişlerin birinde ölüm kelimesinin muazzam harflerle yazılmış olduğunu gördüm (H. E. Adıvar).
Deyimler. Afiş asmak, duvarlara afiş yapıştırmak. || Afişe etmek, İfşa etmek, açıklamak. || Afişe olmak, teşhir edilnek, gizlediği meydana çıkmak. || Afişte kalmak [piyesler için], uzun süre başarıyle oyuna de vam etmek. // Afişten inmek, bir piyesi sahneden kaldırmak.
— Ansiklopedi. Güzel. sanatlar. Eskiler, Yunanistan’da ve Roma’da olduğu gibi Doğu’da da duvarlara resmî yazılar, hattâ resimli reklâmlar çizerlerdi, ama kâğıt üzerinde ilk resimli afiş Fransa’da, ancak XV. yy. da görülür. Bilinen en eski afiş el yazmasıdır, bağışla yıcı Meryem Ana’nın resmiyle süslüdür ve Notre-Damede Saint-Flour piskoposluğuna bağlı kiliselerin kapılarında, yardım toplama izniyle ilgilidir (1454, Cantal arşivleri). Daha sonra, günahların bağışlanacağını vaat etmek ve siyasî çekişmeleri-hızlandırmak için tipografyaya, tahta gravürüne başvuruldu:
Viyana Köprüsü (1500-1550, Bibliothe-que Natİonale), François l’in Nişanı (1527, Cabinetdes Estampes), Korkunç İttifakın Portresi (1589, ay.y.). XVII. ve XVIII. yy.da, budin veya propaganda afişlerine tiyatro ve askere çağırma afişleri de eklendi: Seçme Topluluğun Oyuncuları, (bilinen en eski tiyatro afişi, 1631, Bibliotheque de l’Arsenal). O çağda sokak ilânları yasak edil diği için çok aranan bu ilk örnekler, ancak dükkân, kilise veya meyhane içlerine asılabiliyordu. 1830 yıllarına doğru ortaya çıkan, çoğuda çocuk kitapları resimleyicisi Horace Castelli’nin eseri olan kitabevi afiş leri de dışarıya aşılamıyordu.
Gil Blas’ın (1835, Cabinet des Estampes) afişini Gigoux, Champfleury’nin Chats (Kediler) [1868, Ca binet des Estampes] adlı kitabının afişini de Manet yaptı. 1845-1850 yılları arasında, afiş asmak serbest bırakılınca, basımcı Rou-chon «omnikolor» adı verilen silkme kalıbı tarzını bularak, bundan böyle ticaretin her alanında kullanılmağa başlanacak olan afiş sanatında büyük bir gelişme sağladı. Birçok ressamdan, özellikle de Paul Baudry’den yar dım gördü. Çağdaş afişçiliğin babası sayılan Rouchon’un önemli bir koleksiyonu Cabinetdes Estampes’ta saklıdır. Fransa’da, ikinci imparatorluk zamanında da karikatür cüler (Cham, Grevin, Randon) afişin yayılmasına yardımcı oldular.
1872′de, Honore Daumier ünlü Charbon d’İvry afişini çıkar dı (Marcel Lecomte koleksiyonu). Jules Cheret. 1866′da İngiltere’den kromolitografyayı ithal ederek, o zamandan bu yana resim sanatının bir aynası durumuna girecek olan afişin bir sanayi haline gelmesini sağladı. İspanya’da, daha XVIII. yy.da, büyük afişlerle boğa güreşleri ilân edilirdi. İngiltere’ nin Salisbury termal istasyonları için 1840 yı lında reklam afişleri astırıldı. XX. yüzyılda, İsviçre, atış müsabakaları düzenlemek için afişten yararlandı. Batılı ülkelerin ünlü afişçileri arasında şu isimler sayılabilir:
Almanya’da, Doepler; A.B.D.’de, Penfield; Belçika’da, Rassenfosse; İngiltere’de, Aubrey Beardsley; Hollanda’da, Toorop; Fransa’da, Toulouse-Lautrec, Jacques Villon. Avrupa ve Amerika’da, özellikle 1925 yılından sonra turistik reklamlar için fotoğrafla afişten yararlanıldı,
Son düzenleyen Safi; 16 Nisan 2016 22:31
