Amonyak

Renksiz, keskin kokulu bir gaz (NH3).

Doğada yanardağ gazları arasında bulunur. Bileşiminde -3 değerli azot içeren proteinler ve üre gibi organik maddeler, bakterilerin etkisiyle bozunarak amonyak verir. Temiz tutulmayan tuvalet ve ahırlardaki keskin koku bundandır. Amonyak -33°C'ta kaynar, -78°C'ta ergir (katılaşır); yüksek basınç altında kolayca sıvılaşır; suda bolca çözünür. Piramit biçimindeki molekülü çok hızlı biçimde tersyüz döner. Amonyaklı atom saatlerinde bu özellikten yararlanılır. Sulu çözeltisi amonyum hidroksit içerir ve evlerde temizleyici olarak kullanılır. Geçiş elementlerinin metal iyonlarıyla kompleks bileşikler, birçok organik bileşikle de amitler ve aminler verir.

Eskiden taşkömürünün damıtılmasından elde edilirdi. Günümüzdeyse Haber-Bosch senteziyle üretilir. Laboratuvarlarda ise amonyum tuzlarının, kuvvetli hidroksilli bazlarla ısıtılmasıyla elde edilir. Genellikle gübre olarak ve nitrik asit, amonyum tuzları, üre, ilâç, boya ve plastik üretiminde kullanılır. Bir baz olan amonyak, asitlerle, daha çok gübre olarak kullanılan amonyum tuzlarını verir. Üçüncül aminlerin alkillenmesiyle elde edilen amonyum tuzlarıysa antiseptik olarak kullanılır. Amonyum klorür (NH4Cl) ya da nışadır, kuru pillerde ve lehim işlerinde, amonyum nitrat (NH4NO3) da gübre olarak ve patlayıcı maddelerde kullanılır.