YAKACAK (YAKIT)
Isı, ışık ya da güç elde etmek üzere yakılan miktarca bol, ekonomik ve uygun hızla yanabilen madde. Genellikle zararlı bir yanma ürünü vermemesi de yakacaklarda aranan özelliklerdendir. Başlıca doğal ya da yapay olmak üzere iki gruba, ayrıca katı, sıvı ya da gaz hâlinde bulunmalarına bağlı olarak da üç gruba ayrılırlar. Isınma amacıyla kullanılanlar daha çok "yakacak", güç elde etmek için kullanılanlar da "yakıt" adıyla anılırlar. Katı yakacaklar arasında odun ve odun kömürü, maden kömürleri, kok, sömikok, briket başta gelir. Başlıca sıvı yakacaklar petrol ve petrol ürünü olan akaryakıtlardır.
Sıvı yakacaklar, yanma ısıları yüksek, kolay tutuşan, küçük ocaklarda yakılabilen, pek az kül bırakan ve daha kolay taşınabilen yakıtlardır. Bunlar içinde benzin, gazyağı, mazot (motorin), fuel oil, başlıcalardır. Gaz yakacaklar arasında doğal gaz, havagazı, su gazı, jeneratör gazı gibi gerek evlerde, gerekse sanayide çeşitli ısıtma ve pişirme işlemlerinde kullanılan yakıtlar sayılabilir. Bunlardan başka roketlerde ve uzay araçlarında kullanılan kimyasal maddelerle (genellikle sıvı ya da katı) nükleer enerji veren maddeler de "yakıt" adıyla anılırlar.
Sanayide kullanılan yakıtlar üç büyük gruba ayrılabilir:
Katı Yakıtlar
- Doğal katı yakıtlar: Katı yakıtların en önemli olanları doğal katı yakıt olarak adlandırdığımız fosil kömürlerdir. Bu kömürler oluşum devirlerine göre; antrasit, taşkömürü, esmer kömür, linyit kömürü, turb sırasını takip eder. Bir de bunlardan farklı olan odun vardır. Sıvı ve gaz yakıtların giderek azalması sebebiyle biomass enerjisinin önemi giderek artmaktadır. Şeftali çekirdeği, prina (zeytinyağı posası), kayısı çekirdeği, badem kabukları alternetif katı yakıt türlerindendir.
- Suni katı yakıtlar: Doğal katı yakıtlardan elde edilen kok ve odun kömürüdür.
Sıvı Yakıtlar (Akaryakıtlar):
Ham petrol ile fosil kömürü katranından elde edilen maddelerdir. Kömürden elde ediş maliyeti ham petrolden elde ediş maliyetinden çok daha fazladır.
- Doğal akaryakıtlar: Ham petrolün destilasyon ürünleridir.
- Suni akaryakıtlar: Bunlar da elde edildiği kaynağa göre 3 tiptir:
- Taşkömürü, linyit, odun ve bitüm ile asfaltın destilasyonundan elde edilen ürünler
- Ağır petrol fraksiyonlarının krakingi ile elde edilen ürünler
- Sentez yolu ile yapılan sıvı yakıtlar.
Gaz Yakıtlar:
Fosil kömürlerinin destilasyon ürünü olan havagazı ve jeneratör gazı, petrol destilasyon ürünü olan küçük moleküllü hidrokarbon karışımı yapısındaki gazlar, su gazı ve doğal yer gazlarıdır. Ayrıca hayvansal ve bitkisel kökenli atıklarda elde edilen biogazdır. MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
