Yeni Zelanda ve Yeni Zelanda Tarihi

YENİ ZELANDA

(Fr.: Nouvelle-Zelande, İng: New Zealand), Güney yarıkürede, Pasifik Okyanusu'nda devlet.

Avustralya'nın 2.000 km. güneydoğusundadır. Kuzeyden güneye 1.500 km. uzunlukta, ikisi büyük diğerleri küçük adalardan oluşur (Kuzey Adası, Güney Adası, Steward ve Chatham ve öteki küçük adalar).

Yüzölçümü 269.000 km2, nüfusu 3.710.000, başkenti Wellington, öteki önemli kentleri; Auckland, Hamilton, Napier-Christchurch, Dunedin'dir. Resmî dil İngilizce (Maoriler ayrı bir dil konuşur), nüfusun % 70'i Protestan'dır. Cook Boğazı ile birbirinden ayrılan iki büyük adadan Kuzey Adası volkaniktir; sık sık deprem olur. Etkin volkanları, sıcak su kaynakları, gayzerleriyle dikkati çeker.

Güney Adası volkanik değildir, yüksek dağlarla kaplıdır. Yeni Zelanda Alpleri adı verilen bu dağlar üzerinde bazı doruklar 3.000 m.yi aşar. 34°-47° Güney paralelleri arasında kalan Yeni Zelanda, bütünüyle Güney yarıkürenin orta kuşağında yer alır. Yeni Zelanda'nın yerlileri olan Maoriler, kökenleriyle Polinezyalı'dır. Buraya 14.-17. yüzyıllar arasında gelmiş oldukları sanılmaktadır. Bir başka deyişle adalar, keşfedildiği sırada boş değildi.

Yeni Zelanda'ya ilk önce 1642'de Hollandalı Tasman ayak bastı. Fakat yakından tanınması ve keşfi, 1769'da J. Cook'un seyahatinden sonra gerçekleşti. Adaya ilk gelen beyazlar (1814'ten itibaren) İngiliz misyonerleriydi. İngiltere 1840'ta adada egemenlik kurmak istedi. Fakat bu kolay olmadı. 1843-1847 ve 1860-1867'de Maorilerle kanlı savaşlar yapıldı.

Yeni Zelanda, uzun süre İngiltere yönetiminde kaldıktan sonra 1907'de bağımsız oldu, fakat İngiliz Uluslar Topluluğu üyeliğini korudu. Maorilerin bugünkü sayıları 250.000 kadardır ve çoğu Kuzey Adası'nda yaşarlar. Geri kalan nüfusun çok büyük bölümü İngiliz asıllıdır.

Yeni Zelanda, başka etnik grupların, özellikle beyaz ırk dışında kalan insanların göçüne karşı sıkı önlemler almış ve daha 1880'den itibaren adaya yönelen göçleri frenlemiştir. Nüfusun üçte ikisi Kuzey Adası'nda yaşar. Bütün nüfusun üçte ikisi kentlerde yaşadığı hâlde yalnız dört kent, Auckland, Wellington, Christchurch ve Dunedin toplam nüfusun hemen yarısını toplar. Yeni Zelanda ekonomisi hayvancılığa dayanır; tarım önemsizdir. Bugün ihracatın %95'ini çeşitli hayvan ürünleri sağlamaktadır.

Ülkede büyükbaş hayvan ve koyun yetiştirilir. Süt üretimi 5.900.000 tondur. Tereyağı ihracatında dünyada ikinci sırayı alır. Peynir ve yün ihracatında da ikinci gelir. Her yıl İngiltere'ye yarım milyon ton dondurulmuş et ihraç eder. Büyük kentlerde çeşitli sanayiler kurulmuştur. Yeni Zelanda kişi başına düşen geliriyle dünyanın zengin ülkelerinden biridir. Parlamenter-demokratik monarşiyle yönetilir. Devlet Başkanı Kraliçe II. Elizabeth bir genel valiyle temsil edilir. Parlamentosu tek meclislidir. Üyeleri üç yıl için seçilirler.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

MsXLabs Üye Girişi