VENEZUELA
(Fr. ve İng.: Venezuela), Güney Amerika'nın kuzeyinde, Antil Denizi'ne ve küçük bir kıyıyla da Atlas Okyanusu'na açılan devlet. Kolombiya, Brezilya ve Guyana ile sınırlıdır.
- Yüzölçümü
- nüfusu
- başkenti
- öteki önemli kentleri
- Maracaibo,
- Valencia,
- Barquisimeto,
- Maracay,
- San Cristobal,
- Cumana,
- Ciudad Bolivar,
- resmî dili
- dini
Nüfusun büyük bölümünü (%65) melezler oluşturur; beyazların oranı %25, zenciler %9 ve yerliler %1'dir. Kuzeybatıdan güneybatıya doğru, birbirinden belirli şekilde farklı üç bölgeye ayrılır:
1) Sierra de Perija ile And Dağları'nın en kuzey uzantısı olan Cordillera de Merida arasında kalan havza. Petrolüyle tanınan Maracaibo Gölü bu havzanın orta kısmını kaplar;
2) Cordillera de Merida ile Guyan Platosu arasında, batıdan doğuya açılan geniş Orenok Havzası ve güneyinde Amazon Havzası'nın bir parçası;
3) Guyan Platosu. Bu bölgeler içinde ekonomi ve yerleşme bakımından en önemlisi birincisidir.
Venezuela, Orta ve Güney Amerika ülkeleri içinde nüfusun en hızlı arttığı ülkelerden biridir (%3,5 kadar). Bu yüzden 1920'de 2.400.000 olan nüfus, yaklaşık 19 milyonu bulmuştur. Yakın zamanlara dek yalnız tarım ve hayvancılıkla yaşayan, ekonomik bakımdan yoksul bir ülkeydi. Ancak 50 yıldan beri yeraltı kaynakları keşfedilmeye ve işlenmeye başlanmıştır. Bu kaynaklar içinde petrol başta gelir.
1917'de bulunan petrol, doğuda El Tigre ve özellikle batıda Maracaibo bölgesinde çıkar. 1973'te 150.000.000 tonu geçen üretim, daha sonraki yıllarda 110-125 milyon ton arasında kaldı. Böylece Venezuela dünyanın en önemli petrol üreticilerinden biri oldu. Daha yakın zamanlarda işletilmeye başlanan demir cevheri yatakları (Rio Caroni), kısa bir sürede 24.000.000 tonluk bir üretim düzeyine ulaştı.
Ayrıca, altın, manganez, nikel, doğal gaz, elmas, boksit ve bakır da işletilir. Kolomb'un bu kıyılara vardığı sıralarda (1498), Venezuela'da "Karaib" adı verilen yerliler yaşamaktaydı. Antil Denizi'nin öteki adı olan Karaib Denizi buradan gelir. Bu yerliler bataklık ve sık sık sularla kaplanan bu kıyılarda kazıklar üzerine kurulmuş köylerde yaşıyorlardı. İlk İspanyollar'ın bu ülkeye "Küçük Venedik" anlamına gelen Venezuela adını vermelerinin nedeni budur.
Karaib Denizi kıyıları, büyük keşiflerden sonra, yüzyıllarca canlı bir korsanlık alanı oldu. Venezuela uzun süre İspanya egemenliğinde kaldıktan sonra 1822'de "Büyük Kolombiya" ile federal bir ülke hâline geldi. Bu federasyon kısa bir süre sonra dağıldı. Venezuela, melezlerin kurduğu askerî bir yönetim egemenliği altına girdi (1830). Diktatörlükler birbirini izledi. Ülke 1945'e kadar bu şekilde yönetildi.
1945 yılında demokrasiye geçildi. Romulo Betancourt yönetimindeki bu dönem üç yıl sürdü. Ordu yeniden iktidarı ele aldı. Ülke 1958'e kadar General Marcos Perez Jimenez'in kurduğu diktatörlükle yönetildi ve sonra yeniden demokrasiye geçildi. Ancak bu da uzun sürmedi ve Betancourt bir kez daha başa geçti (1958-1964). İktidar 1964'ten günümüze kadar iki büyük parti ve Demokratik Hareket Partisi arasında sürekli el değiştirdi. 1975 ve 1976'da ülkenin en önemli gelir kaynakları olan demir cevheri ve petrol millileştirildi. Sert ekonomik önlemler, Mart 1989'da bir halk ayaklanmasına yol açtı.
Yolsuzluklar elit tabakalarda çürümüşlüğe neden olurken ülke, kokain kaçakçılığının ve kokainden elde edilen kara paranın Kolombiyalı uyuşturucu kartellerince aklanma merkezi oldu. İki hükümet darbesi girişiminin ardından 1992'de cumhurbaşkanını görevden alma hazırlığı siyasî tedirginliği daha da artırdı. 1993'te, rüşvetle suçlanan cumhurbaşkanı Carlos Andrés Pérez görevinden alındı. 1994'te R. Caldera Rodriguez yeniden cumhurbaşkanlığına getirildi.
MsXLabs & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
