Gerçekçilik (Realizm)
Realizm ya da Gerçekçilik, bir estetik ve edebi kavram olarak 19. yüzyıl ortalarında Fransa’da ortaya çıkmıştır.
Nasıl ki romantizm klasizme bir başkaldırı niteliğinde ise gerçekçilik yani realizm, hem klasisizme hem de romantizme bir başkaldırıdır. Amaç, sanatı klasik ve romantik akımların yapaylığından kurtarmak, yenilikçi eserler üretmek ve konularını öncelikle yüksek sınıflar ve temalarla ilgili değil, toplumsal sınıflar ve temalar arasından seçmekti. Realizmin amacı, günlük yaşamın önyargısız, bilimsel bir tutumla incelenmesi ve edebi eserlerin bir bilim adamının klinik bulgularına benzer nesnel bir bakış açısıyla ortaya konmasıdır.
Örneğin, realizmin iki güçlü temsilcisi Gustave Flaubert’in Madame Bovary adlı romanı ile Emile Zola’nın Nana adlı romanında cinsellik ve şiddet edebi bir mikroskop altında incelenerek olanca çıplaklığıyla ortaya konulmuştur. Realizm felsefesinin altında güçlü bir felsefi belirlenimcilik yatar. Fransız edebiyatında Flaubert ile Zola’nın yanı sıra Honore de Balzac, Stendhal, Rusya’da Lev Tolstoy, İvan Sergeyeviç Turgenyev, Dostoyevski, İngiltere’de Charles Dickens ve Anthony Trollope, Amerika’da Theodore Dreiser,Ernest Hemingway,John Steinbeck İrlanda'da James Joyce realizmin önemli temsilcileridir. Realizm, 20. yüzyıl romanının gelişimini de önemli ölçüde etkilemiştir. 19. yüzyılda önce Fransa'da başlayan bu akım, yukardaki tanımı aşan yorumlarla zenginleştirilerek günümüzde de gelişimini sürdürmektedir. Bugün dar bir gerçekçilik tanımı yapılamamaktadır. İlk gerçekçilerden Marksist sanatçılara, yeni romancılara dek değişik gerçekçilik anlayışları söz konusudur. Sanatçının gerçeği kavrayışı, gerçeğe bakış açısı, kısacası dünya görüşü gerçekçilik anlayışını da belirlemektedir.
Edebiyatta gerçekçi yönelişler pozitivizmin gelişimine koşut olarak ortaya çıkmıştır. Bilimin gelişmesi, belirlenimci görüşler gerçekçiliği hazırlamış, deney, gözlem, nesnellik gibi yöntemsel ilkeler, gerçekçilerin de ana ilkeleri olmuştur. Bu ilkelerle yola çıkan gerçekçi akımın Fransa'daki ilk öncüleri Murgar, Champfleury, Duranty adlı ikinci sınıf romancılardır. Gerçekçiliğin babası ise "Madame Bovary" (1857) romanıyla Gustave Flaubert sayılmıştır. Goncourt Kardeşler adıyla anılan Edmond (1822-1896) ve Jules Goncourt (1830-1870) ise gözlemcilik ve tarafsızlık ilkelerini iyice geliştirdiler, bir bakıma sistemleştirdiler. Fransız edebiyat tarihinin bölümlenişinde coşumcu dönem içinde ele alınan Balzac ile Stendhal'in gerçekçiliğin asıl öncüleri olduğunda birleşilmektedir. Auguste Comte'un "Cours de Philosophie Positive" (Pozitif Felsefe Dersleri) adlı altı ciltlik yapıtının yayımlandığı yıllarda (1830-1842) Balzac'ın da "Comédie Humaine" (İnsanlık Komedisi) üst başlığıyla nitelediği yapıtları yayımlanıyordu. Rusya'da ise gerçekçilik başka bir yönde gelişmiştir. Gerçi Turgenyev, "romancı ile roman kahramanları arasındaki göbek bağı kesildi" derken tarafsızlığı vurgulamış, Tolstoy da "Savaş ve Barış"ta Borodino Savaşı'nı anlatmak için elinde genelkurmay haritasıyla savaş alanını gezdiğini söylerken gözlemin önemini belirtmiştir, ama Gogol (1809-1852), Gonçarov (1812-1891), Dostoyevski (1821-1881), Çehov (1860-1904), Gorki (1868-1936) adlarını da ekleyebileceğimiz Rus gerçekçiliği Batı'dakinden değişik bir yol izlemiştir. Bunda Belinski, Dobrolyubov, Çernişevski gibi eleştirmenlerin rolü büyüktür.
Türk edebiyatında gerçekçilik, bir anlatım yöntemi olarak 20. yüzyılda görülür. Tanzimat romancıları içinde coşumculuğa bağlı olmakla birlikte gerçekçiliğe en çok yaklaşan Samipaşazade Sezai'dir. Nabizade Nazım da gerçekçi romana örnek vermek amacıyla "Karabibik"i yazmıştır. Daha sonra Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ebubekir Hazım Tepeyran, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi sanatçılar, gerçekçi tutumu benimsediler. Cumhuriyet dönemi Türk öykü ve romanında ise gerçekçilik, egemen edebiyat anlayışı durumuna geldi. Realizmin Önemli Temsilcileri - Honoré de Balzac
- Stendhal
- Gustave Flaubert
- Fyodor Dostoyevski
- Lev Nikolayeviç Tolstoy
- Anton Çehov
- Maksim Gorki
- Daniel Defoe
- Charles Dickens
- Ernest Hemingway
- Jack London
- Mark Twain
- İvan Sergeyeviç Turgenyev
Vikipedi
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
