GLİSERİN ya da gliserol

(HOCH2CHOHCH2OH), renksiz, berrak, tatlı ve koyu kıvamlı bir sıvı halinde bulunan, alkoller sınıfından organik bileşik.

1948’e değin, hayvansal ve bitkisel yağlardan sabun üretimi sırasında yan ürün olarak elde edilen gliserol, bugün sanayide büyük ölçüde propilen ya da şekerden bireşim (sentez) yoluyla üretilir. Tıpta ve sanayide kullanılan yüzde 95 derişikliğindeki gliserolün ticari adı gliserindir.

Gliserolün sanayide çok geniş bir kullanım alanı vardır. Otomotiv sanayisinde ve binaların dış cephe kaplamalarında kullanılan zamk ve reçine kökenli koruyucu kaplama malzemelerinin temel bileşenidir. Gliserinin nitrik ve sülfürik asitlerle tepkimesinden, çok güçlü bir patlayıcı olan nitrogliserin elde edilir. Gliserol ile yağ asitlerinin esterleri olan mono ve digliseritler pastacılıkta yumuşatıcı, yağlarda plastikleştirici, dondurmalarda kıvam verici olarak kullanılan emülsiyonlaştırıcı bileşiklerdir. Deri losyonları, öksürük ve gargara ilaçlan, çözücüler, serumlar, aşılar ve fitiller gibi çeşitli ilaç ve kozmetiklerin bileşimine giren gliserolün önemli bir kullanım alanı aa alyuvarların, spermaların, göz kornealarının ve öteki canlı dokuların dondurulmasında koruyucu ortam olarak kullanılmasıdır. Bir zamanlar otomobillerde antifriz olarak çok kullanılan gliserolün bu alandaki yerini bugün metil alkol ve etilen glikol almıştır.

Gliserol, katı ve sıvı yağların bileşiminde karboksilik asitlerle esterleşmiş halde bulunur. Asitlerin ortamdan ayrılması ve geriye kalan sulu gliserol çözeltisinin pıhtılaştınlması, çökeltme yoluyla yabancı maddelerin, buharlaştırma yoluyla suyun ayrılması ve kalan bileşiğin damıtılmasıyla katışıksız gliserol elde edilir.