Göl
Karayla çevrili, az çok geniş ve derin, tatlı ya da tuzlu su alanı.
Yağışlar, ırmaklar ve yeraltı kaynaklarıyla beslenir. Fazla suları ise ya bir ırmakla denize akar ya da kurak mevsimlerde buharlaşır. Genellikle akıntısı olmayan göllerin suları tuzlu ve acıdır.
Göllerin oluş biçimleri çeşitlidir.
- "Tektonik göller", çöküntü bölgelerinde görülür, boyutları çok büyüktür.
- "Buzul gölleri", buzul vadileri üzerinde, buzulun aşağı kısımlarının kayalıklar ya da buzultaş setleriyle kapanmasından oluşur. Aralarında küçük boyutlar olduğu gibi, dördüncü zaman boyunca, buzul hareketleri sırasında oluşmuş, dünyanın en büyük gölleri de vardır (Kanada ve ABD sınırındaki beş büyük göl).
- "Set gölleri", toprak kaymaları, çamur akıntıları ve çığların sık görüldüğü vadilerde oluşur. Boyutları küçüktür. Lav akıntıları ise daha büyük boyutlu set gölleri oluştururlar.
- "Krater gölleri" lavları su geçirmeyen sönmüş yanardağ kraterlerinde meydana gelir.
- "Karst asıllı göller", toprakaltı akış yolları tıkanmış ve su emme yeteneğini kaybetmiş karst çukurlarında görülür.
Bu göllerden kimileri geçicidir ve yalnızca yağışların bol olduğu ve su seviyesinin yükseldiği dönemlerde ortaya çıkarlar. Büyüklük açısından göller, birbirinden çok farklıdır. Kimi göller, bir iç deniz niteliğindedir (Asya'da Aral Gölü). Yeryüzündeki göllerin toplam alanı 2,5 milyon km2'ye yakındır. Kimi göllerin alanı değişmez, daha çok kurak bölgelerde yer alan kimi göllerin alanı ise mevsime göre büyük farklılıklar gösterir (Afrika'da Çad Gölü, Türkiye'de Tuz Gölü). Son yıllarda yapılan büyük barajlar, doğal göllerden ayrı olarak birçok yapay gölün ortaya çıkmasına yol açmıştır. Türkiye'deki doğal göllerin toplam alanı 8.903 km2, baraj göllerinin toplam alanı ise 1.455 km2'dir (bu toplama, alanı 5 km2'den az olan göller katılmamıştır).
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
