Grafit

Karbonun yumuşak, siyah, metalik kristal yapılı bir allotropu.

En yumuşak minerallerdendir (en sert mineral olan elmas da karbondur). Magmatik ve başkalaşmış kayaçlarda, şist, gnays ve mermerler içinde bulunur. Yüksek ısılı damarların kömür yataklarını kesmesiyle bu damarlar çevresinde de grafit oluşabilir. Toprak gibi ya da pul pul ince tabakalı kristaller hâlinde rastlanır. Tutulunca yağ gibi kayganlık duygusu verir ve parmakları kirletir. Kâğıtta iz bırakır.

Doğal grafit en çok Sri Lanka, Kanada, Rusya (Sibirya), ABD, İtalya, Fas, Kore, Meksika ve Madagaskar'da bulunur. Yapay olarak da elde edilir (Acheson yöntemi). Bunun için kok kömürü, katalizör görevi yapan silisyum dioksitle (SiO2=kum) karıştırılıp 3500°C'ın üzerinde sıcaklık sağlayan elektrik ark fırınında buharlaştırılır. Karbon buharları soğutulduğunda grafit elde edilir (süblimleşme noktası 3660°C). Grafit, elektriği ve ısıyı iyi iletir. Yalnızca ergimiş demirde çözünür. Asitlerden etkilenmez. Ancak nitrik asit ve potasyum klorat (KClO3) karışımında sarı pulcuklar hâlinde grafit oksitlerine dönüşür. 700°C sıcaklıkta, havada yanar.

Toz tutmayışı, ısıya dayanıklı oluşu ve çukurları doldurarak kaygan bir yüzey sağlayışıyla yağlama maddesi olarak, iletken oluşuyla dinamo, elektrik motorları vb.de fırça olarak ve elektroliz işlemlerinde ya da kuru pillerde elektrot olarak kullanılır. Kil ve bağlayıcı madde karışımı hâlinde kurşunkalem, ayrıca metalurji potaları yapımında kullanılır. Kimi uçak ve füze parçalarının yapımında ve nükleer reaktörlerde moderatör (yavaşlatıcı) olarak da kullanıldığından grafit, stratejik bir mineraldir.