Uyurgezerlik nedir?
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da önerisi değildir.
Uyurgezerlik, uyku halindeyken yapılan anlaşılmaz hareketlerdir. Bireylerin uyurken, birden kalkıp normalde uyanıkken yaptıkları hareketleri yapmalarıdır. Yürümek, yemek yapmak, enstrüman çalmak hatta araba kullanmak gibi…
Uyurgezerlik göz hareketlerinin hızlı olmadığı (nREM) durumunda ortaya çıkar. Genel bir yanlış, uyurgezerlerin rüyalarında gördükleri hareketleri yaptıklarıdır, uyurgezerlik rüya aşaması (REM)'in öncesinde olur. Dolayısıyla bu doğru değildir. Uyurgezerlik süresi birkaç saniyeden, 30 dakika ve üstüne kadar çıkabilir. Karşınızda zombi gibi birini görmeniz, onun uyurgezer olduğu anlamına gelmez. Bu kişinin gözünün korku filmlerindeki gibi açık olması gerekir.
Uyurgezerliğe ne sebep olur?
Uyurgezerliğin nedenleri değişken ve tanımlaması zordur, ama bu rahatsızlık yavaş-dalga durumunda(n-REM) daha fazla vakit geçirdikleri için genelde çocuklarda yetişkinlerden daha fazla görülür. Genelde uyurgezerlik rahatsızlığı küçük yaşlardan gelmektedir, yetişkin olduktan sonra rahatsızlığın oluşumu çok azdır. Uyurgezerlik genelde aynı yumurta ikizlerinde ortaya çıkar. Yorgunluk, uykusuzluk, kaygı, stres, grip, magnezyum eksikliği uyurgezerliği tetikleyebilir. Alkol ve yatıştırıcı ilaçlarda uyurgezerliğe neden olabilir, en azından yetişkinlerde. Kalp ritim bozukluğu, reflu, astım, apne, travma sonrası stres, panik atak veya çok kişilik uyurgezerliği yanında getirebilir.
Uyurgezerliğin semptomları nelerdir?
•Gözler sonuna kadar açık, sabitlenmiş bakış
•Yüzlerinde hiçbir ifade yoktur
•Soru sorulduğunda yavaş cevap verme, veya saçma cevap verme
•Etrafındaki insanlara ve eşyalara karşı dikkatsiz bir tutum
•Oturup, uykudayken uyanık görünmek
•Etrafta dolaşabilir veya detaylı aktivitelerin çoğunu uykudayken uygulayabilirler
•Uyandırıldığında kafası karışı
•Uyurken yaptıklarını uyanınca hatırlamaz
Uyurgezerlikte ne yapılmalı?
Tedaviden önce ailenizden biri veya arkadaşlarınız uyurgezer olduğunuza tanıklık etmeli, veya siz bir yaralanma sonucu uyurgezer olduğunuzu kabul etmelisiniz. Çünkü doktorun ofisinde sizin uyurgezer olup olmadığınızı ölçecek hiçbir test veya uygulama bulunmamaktadır. Önemli olan bireyin stresini azaltma ve sakatlıkları engelleyecek güvenli yerlerde bulunmalarını sağlamaktır. Yeterli dinlenmeler, rahatlama egzersizleri, alkol kısıtlaması, ve uyku öncesi uyarıcıların alınmaması gerekmektedir. Bazen uyku ilaçları önerilir.
Kişinin güvenliğini sağlamak için ne yapılmalı?
Kapı ve pencereleri kapatın
Odanızdaki engelleri kaldırın
Odanıza zil veya hareket detektörü yerleştirin
Pencerelere kalın perde asın
Yerde yatın
Uyurgezerlik ile nasıl başa çıkarım?
Bir uyurgezer ile uğraşmanız sizin hayatınızda yaşayacağınız en komik deneyim olabilir. İnançların tersine uyurgezeri uyandırmak tehlikeli değildir. Size sinirlenmeyeceklerdir hatta belki de onların hayatını kurtarmış olacaksınız. Uyurgezerleri uyandırdığınızda, kafaları karışmış, uyandırılmaktan rahatsız olmuş hatta bulundukları yere göre utanmışta olabilirler. Ama dikkatli olun, uyurgezeri uyandırmak çok zor olabilir. Eğer yürüyorsa, bunu güvenli bir yerde ve üzerinde az güç uygulayarak kontrol altına alın. Genelde kibar hareketlerle uyurgezeri yatağına yönlendirin. Ama bazen uyurgezer kalkıp, yapmakta oldukları işi tamamlamak isteyebiliriler. Bu durumda uyurgezerin yaptığı işi güvenli bir şekilde bitirmesine yardım edin.
Uyanın
Uyurgezerlik yaşla azalabilen garip bir rahatsızlıktır. Eğer uyurgezerlik ciddi bir sakatlanmaya neden olmadıysa veya ciddi bir rahatsızlıktan dolayı ortaya çıkmadıysa, sorun yoktur.
Tabii uyurgezerliğin çılgın ve tehlikeli tarafları vardır: Düşüp ölmek veya vincin kolunda uyanmak gibi..
Uyurgezerlik Belirtileri Nelerdir?
• Genellikle uykunun ilk devresinde ortaya çıkmaktadır. Uyku sırasında yataktan kalkma ve gezinme olarak tanımlanabilir • Kişi uyurgezerken boş boş ve gözünü dikerek bakar. Başkalarıyla iletişime geçmez, tepkisizdir. • Uyurgezer çok zor uyandırılır • Uyurgezerin uyandıktan sonra davranışlarında bir anarmallik olmaz. • Uyurgezerlik belli bir fizyolojik rahatsızlığa bağlı değildir • Uyurgezerlik bir madde kullanımına ve ya ilaç kullanımına bağlı değildir • Uyurgezerlik kişinin toplumsal ve mesleki yaşantısını zorlaştırır. Uyurgezerlik bir dizi kompleks davranıştan oluşur. Uyurgezerlik bilinçsizce ve hatırlamadan yatağı terk etme ve yürümeye başlamadır. Hasta ayağa kalkar, yürüme, banyoya gitme, giyinme, konuşma, çığlık atma hatta araba kullanma gibi hareketler yapar. Davranış bazen uyanarak sonuçlanırken, genellikle yatağa geri dönmeyle son bulur.
Çocuklarda daha sık görülen uyurgezerlik; 5-8 yaşlarında ortaya çıkar ve erkek çocuklarda kızlardan daha yaygındır. Uyurgezerlik nörolojik tabanlı da olabilir. Stresli dönemlerde artmaktadır. Aşırı yorgunluk uyurgezerliğin şiddetini arttırır. Uyurgezerlik önemli bir rahatsızlıktır çünkü kaza, yaralanma, camdan düşme… ile sonuçlanması çok tehlikelidir. Tedavisi En başarılı tedavi ilaç tedavisi olup stres kaynağıyla ilgili psikoterapi de faydalı sonuç verir.
