HATAY

Akdeniz bölgesinin Adana bölümünde, B.'da İskenderun körfezi, D.'da Suriye toprakları arasında il; 1 109 754 nüf. (1990); 5 403 km2; merkez ilçe dışında 11 ilçe; 13 bucak, 385 köy. Merkezi Antakya, 284 195 nüf. (1990).

Yüzey şekilleri bakımından il toprakları G.-B. - K.-D. doğrultusunda uzanan farklı birimlerden oluşur. K.-B. kesiminde İskenderun körfezinin K.-D.'sunda Misis dağları ile Amanoslar'ın arasında, üzerinde yer yer genç bazalt konilerinin de yükseldiği bir birikim alanı olan Dörtyol ovası yer alır, ikinci morfolojik ve jeolojik birimi G.-D. Toroslar yayının B. ucunu oluşturan Amanoslar meydana getirir.

Orta kesiminde Belen geçidi ile aşılan bu sürekli ve dağlık kütlenin B. yamaçları nispeten tatlı bir eğimle dar bir kıyı ovasına iner. Çok daha dik olan D. yamaçları D. Afrika’dan başlayarak Suriye üzerinden bu bölgeye kadar sokulan bir çöküntü alanı ile sınırlanmıştır. Asi nehri ve kolları Burç (esk. Afrin) ve Karasu ırmaklarının yöneldiği bu çukurun daha geniş olan G. kesimine Amik ovası ya da Hatay ovası denir. Çöküntü ovasını D.'dan ve G.’den platolar çevirir. İl kışları ılık (Antakya ocak ort. sıc. 8 °C) ve yağışlı, yazları kurak ve sıcak (Antakya temmuz ort. sıc. 26,9 °C) tipik akdeniz ikliminin etkisindedir. Yıllık yağış tutarı konuma ve bakıya göre değişir; B.’da 1 000 mm’yi aşar. D.’ya gidildikçe azalarak 600-700 mm’ye iner. Bitki örtüsü akdeniz iklimi özelliklerine uymuştur. Kıyıda makiler, Amanos dağları üzerinde geniş kızılçam, karaçam, meşe toplulukları yaygındır; yükseldikçe ve K.’e gidildikçe bunlara köknarlar da karışır.

Hatay, Türkiye’nin en yoğun nüfuslanmış yörelerini kapsayan illerimizden biridir. Ortalama yoğunluk km2'ye 205 kişi ile Türkiye ortalamasının 3 katına yakındır. Nüfusun % 48’i kentlerde yaşar. Bunun da % 52 kadarı il merkezi ile ondan daha kalabalık bir nüfus barındıran İskenderun’da toplanmıştır. Nüfus artış oranı (%<, 20,38) Türkiye ortalamasının biraz altındadır. Hatay Türkiye’nin en önemli tarım bölgeleri arasındadır; topraklarının yaklaşık % 31’i tarıma ayrılmıştır. Bu oran ovalarda daha yüksektir ve % 70'i aşar. En geniş yeri sanayi bitkileri; özellikle pamuk (Türkiye genel üretiminin % 8'i). zeytin ve yağlı tohumlar (susam, yerfıstığı, soya) kaplar. Tahıllar başta buğday olmak üzere ikinci derecede gelir. Hatay aynı zamanda özellikle turunçgiller üretimi bakımından başta gelen illerimizdendir. Ayrıca, çok sayıda koyun ve keçi beslenir. Maden yatakları Amanoslar’da toplanmıştır. Bunların başlıcaları krom, demir, bakır amyant ve kurşundur Son yıllardaki gelişmeler sayesinde Hatay Türkiye imalat sanayisinde önemli sayılabilecek bir yere ulaşmıştır. Başlıca sanayi dalları pamuk, çırçır, iplik, besin, çeltik fabrikaları gibi eski kollar ile yeni bir kuruluş olan ye türk ekonomisinde önemli bir yer tutan İskenderun demir-çelik tesisleridir, il bütün tarih boyunca olduğu gibi bugün de iç Anadolu ve Akdeniz kıyılarımızı Suriye ve Lübnan'a bağlayan önemli yollar üzerindedir. İskenderun Türkiye’nin en işlek limanlarından biridir ve yurdun büyük bir kısmına hizmet verir.

—Arkeol. Hatay yöresi, özellikle Amik ovası, konumu nedeniyle, Tarihöncesi'nden başlayarak önemli yerleşim alanlarından biri olduğundan, arkeologların ilgisini çekmiştir.

Hatay Arkeoloji müzesi

Antakya kentindeki dünyanın en ünlü mozaik müzelerinden. Müze yapısı transız işgali sırasında tamamlandı (1933-1938). Hatay Türkiye’ye katıldıktan sonra (1939), yeni bir düzenlemeyle ziyarete açıldı (1948). Ek yapının bitiminden sonra, çağdaş müzecilik anlayışına uygun biçimde yeniden düzenlendi (1975). Buluntu yerlerine göre sergilenen yapıtlar Antakya ve çevresindeki kazı ve araştırma alanlarından gelir (Tel Teynet, Tel Açana, El Mina, Daphne [Harbiye], vb.). Yedi oda, iki salonda sergilenen yapıtlar Yontmataş, Yenitaş, Bakırtaş, Sümer, Aşur, Hitit, Yunan, Roma, Bizans, Anadolu-islam ve OsmanlI dönemlerini kapsar. Bunlar arasında II.-V. yy.’lar arasına tarihlenen heykeller ve mozaikler (Sarhoş Dionysos, Orpheus, Dans edenler, Ariadne, Yakto, Mevsimler) en ünlüleridir Müzenin ayrıca bir konferans salonu ve laboratuvarı bulunmaktadır.