İngiltere ve İngiltere Tarihi

Siyaset ve Yönetimsel Bölgeler
Geleneksel ve tarihsel olarak Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda kontluklara bölünmüştür (sözlük anlamıyla county kontluk demektir ve tekil county, çoğul counties alarak anılır).

Bu yerel bölümler hala törensel olarak devam ettirilmektedir. Her törensel kontluk (ceremomial county) icin, Kraliçe, (daha önce yetki ve görevleri sadece geleneklere bağlı iken 1998'de çıkarılan bir kanunla kanunsal yetkileri ve görevleri açıkça belirtilen) bir Krallık Temsilcisi Lord (Lord-Lieutenant) ve bazı törensel kontluklar içinse de bunların ek olarak bir "Yüksek Şerif (County High Sheriff) tayin etmektedir. Bu kişiler yerel resmi törenlerde kraliçe temsilcisi olarak protokol başında bulunmaktadırlar.

Ama 1960lı yıllardan itibaren yerel yönetim düzeni, zaman zaman yapılan büyük değişikliklerle çok karmaşık ve heterojen bir şekil almıştır.

Bugün Birleşik Krallık İngiltere, İskoçya, Galler Ülkesi ve Kuzey İrlanda adı altında dört ülkeden kuruludur. Yerel yönetim her ülkede ayrı şekildedir.

Asıl İngiltere ülkesi için uzun dönem stratejik yörel konularda özel güçlere sahip bir seçilmiş meclis veya hükümet bulunmamaktadır. 1990'li yıllarda asıl İngiltere idari bakımdan dokuz hükümet idari bölgesi' (Government Office Regions)'a bölünmüştü. Bir zamanlar bu 9 idari bölgenin her biri için seçilmiş birer bölgesel meclis ve idare kurulması planlanmış idi. Ama yapılan bir deneme referendum sonucu öngörülen Kuzey Doğu İgiltere Bölge İdare Meclisi tasarısı bölge halkı tarafından ret edildi ve bunun sonucu olarak bu yaklaşımdan "şimdilik kaydiyla" vazgeçilmişti. 2010 yılında iktidara gelen koalisyon hükümeti ise bu "hükümet idari bölgesi" dairelerini lahvetti ve bunların yerine bölge içinde bulunan yerel idare birimlerinin temsilcilerinden oluşan birer konsey ve onlara idari destek sağlayan küçük sekreterlikler oluşturmaya başladi.

Londra Büyükşehri (Greater London) bölgesi için özel bir kanuna göre halk tarafından seçilmiş bir Belediye Başkanı ve özel bir "Büyükşehir Meclisi" (London Assembly) vardır. Londra Büyükşehir bölgesi 19 daha küçük Londra-tipi beldeye (London boroughs) bölünmüştür. Bu Londra-tipi beldelerden birisi eski tarihsel Londra Şehri (City of London)'dir. Diğer biri ise Kraliçe'nin Londra içindeki "Buckhingham Sarayı", başbakanın ikametgahı olan "10 Downing Street", parlamento ve merkezi hükümetinin önemli bakanlıklarının binalarınin içinde bulunduğu Westminster Şehri'dir.

Asıl İngiltere'nin diğer bölgeleri iki değişik türlü yerel yönetimle idare edilmektedir:

Tek-seviyeli (unitary) yerel yönetim birimleri daha çok şehirsel alanlarda bulunmakta ve Avrupa'nın diğer ülkelerinde bulunan belediye idarelerine benzemektedirler. Bu tek-katlı yerel idarelerinin adları çok değişiktir: şehir (city), belde (borough), kraliyet beldesi (royal borough) veya alt-bölge (district). Bu tek-katlı idarelerin başında belediye başkanları (mayor) bulunmaktadır. Genellikle belediye başkanı törensel bir görev olup seçimle gelen idare meclisinin başkanı bu görevi yüklenmektedir. Ama son yıllarda bazı yerel yönetim birimleri için belediye başkanları doğrudan doğruya seçimle gelmeye başlamış ve daha büyük güçlerle görevlendirilmişlerdir.
İki-seviyeli (binary) yerel yönetimlerinde ise üst seviye olarak shire county adı verilen "kontluk" idareleri bulunmakta ve bunların altında ikinci seviye olarak alt-yerel-bölge ("district" veya "borough") idareleri vardır. İki-seviyeli (binary) idare sisteminde her iki seviyenin yetkileri ve yüklendikleri görevler değişik olup genel olarak 1972'de hazırlanıp 1974'de yürürlüğe giren "1972 Yerel İdare Reforum Kanunu" adli özel bir kanun ile tayin edilmiştir.

Örneğin Kuzey-Batı İngiltere bölgesinde merkezi Preston'da bulunan Lancashire Kontluğu iki-seviyeli (binary) sistem ile idare edilmektedir. Bu yerel idarenin üst seviyesinde Lancashire County Meclisi vardır ve altında 12 alt-yerel-bölge ("district" veya "borough") bulunmaktadır. Ama "Lancashire Torensel Kontlugu" bu iki-seviyeli "Lancashire Kontlugu"'nu icine aldigi gibi "Blackpool Borough" ve "Burnley ile Darwen Borough" tek-seviyeli yerel idarelerini de icinde bulundurmaktadir.

Asıl İngiltere ülkesinin yerel yönetiminde 1972de yapılan reform kanununa göre de iki-seviyeli olup üst seviyede büyükşehir "Metropoliten Kontluk" (Metropolitan County) ıdaresi ve ikinci seiyede "metropoliten-yerel-idare-bölgesleri" bulunmaktaydı. Bu tip iki-seviyeli yerel idareler Londra Büyükşehri [Greater London], Birmingham'ı içeren West Midlands, Greater Manchester, Liverpool'u içeren Merseyside, Sheffield'i içeren South Yorkshire ve Leeds'i içeren West Yorkshire ıdı. Ama butip yerel idarelerinin üst seviyelerinin hepsi Muhafazakar Partili Thatcher hükümeti tarafından lahvedilmişlerdir. Bu "Metropoliten Kontluk"'ların altında bulunan "metropolite0-yerel-idare-bölgeleri" ise "tek-seviyeli-metropoliten-yerel-idare-bölgesi" olarak idare edilmeye başlanmıştır. Ancak 1998'de İşçi Partisi yine Londra Büyükşehir Assemblesi ve Belediye Başkanlığı ile "Büyük Londra" yörel idaresini yenilemiştir.

Galler Ülkesi (Wales) idaresi için en üst katta Cardiff'de bulunan, bir seçimle meydana gelen, sınırlı yasal ve idari güçler ve yetkiler verilmiş Galler Meclisi (National Assembly of Wales), bir hükümet ve ülke idaresi bulunmaktadır. Ancak bu idare için yasal ve uygulayıcı güçler çok kısıntılıdır. Galler Ülkesi yerel yönetimi 22 tane tek-seviyeli yerel idareye bölünmüştür. Bunlardan 9'una kontluk (county), 10'una kontluk beldesi (county borough) ve 3'üne şehir adı verilmektedir.

İskoçya idaresi için en üst katta seçimle meydana gelen yasal güç olarak İskoçya Parlamentosu (Scottish Parliament) ve idari güç olarak İskoçya Hükümeti (Scottish Executive) bulunmaktadır. Bunlar Edinburgh'da bulunmakta ve İskoçya krallık sarayı olan "Holyroyd Sarayı"'na atıfla, kısa olarak Holyroyd olarak da anılmaktadır. Yerel yönetim İskoçya'da 9 alt-yerel-bölgesi (Council areas) ve üç adalar bölgesinden (Outer Islands, Orkney ve Shetland) oluşur.

Kuzey İrlanda için zaman zaman güçleri geri alınan ve Stormont adı verilen, seçimle gelen, yasal gücü olan bir Meclis ve Kuzey İrlanda hükümeti bulunmaktadır. Yerel yönetim olarak 26 komüniteye (community) ayrılmıştır.

MsXLabs Üye Girişi