VATİKAN

başkanı papa olan bağımsız devlet. Laterano' antlaşmalarıyla (11 şubat 1929) "Papalığa mutlak ve gözle görülür bağımsızlık, uluslararası alanda bile güvence altına alınmış tartışılmaz bir hükümranlık sağlamak için" kuruldu.

44 ha'lık alan kaplayan Vatikan sitesi dünyanın en küçük devletidir. Vatikan toprakları San Pietro bazilikası'nın meydanı, tepenin yamaçlarında basamak basamak uzanan bahçeler ve saraydan oluşur. Papalıkta yaşayanların sayısı 700 kadardır ve bunların ancak yarısı papalık "vatandaşfdır; ne var ki bu "vatandaşlık" belli bir ulusal toplululuk içinde yer almayı değil, papalık hizmetinde belli bir görevi yüklenmeye bağlı olarak kazanılan bir statüyü belirtir Dolayısıyla Vatikan “vatandaşlığı” geçici bir statüdür ve ulusal kimliği belirten vatandaşlığın yerini alamaz.

Vatikan, günümüzde, papa Paulus VI’ nın hazırlattığı ve 24 haziran 1969'da Açta apostoticae Sedis'de yayımlanan bir yasayla yönetilmektedir.
Papa yürütme ve yasamanın tek ve mutlak hâkimidir ve bu güçleri beş yıl için atadığı bir kardinaller encümeni (başkanı, Dışişleri bakanı görevini üstlenen kardinaldir) aracılığıyla kullanılır Yasama gücü özel bir delegeye bırakılmıştır; bir hükümet genel yazmanıyla yirmi dört romalı laik delege ve altı yabancı onur üyesinden oluşan bir Meclis yasama gücünü kullanan delegeye yardım eder.

Hükümetin on genel müdürlüğü vardır:

1. genel işler, pulculuk, eski para, yasa bürosu, personel bürosu ve hukuk bürosu, saymanlık, posta ve telgraf, mal, asliye mahkemesi, danışma bürosu;
2. papalık anıtları, müzeleri ve galerileri;
3. teknik hizmetler, yapılar; kurumlar, düzenlemeler, genel denetim daireleri, denetleme onarım, oto ve telefon hizmetleri;
4. istikan radyosu;
5. iktisat dairesi;
6. sağlık hizmetleri;
7. Castel Gandolfo gözlemevi;
8. arkeoloji çalışma ve araştırma dairesi;
9. Castel Gandolfo papalık konakları dairesi;
10. koruma ve polis kuvvetleri bütününü oluşturan sivil gözetim (87 üye) ve isviçreli muhafızlar (72) dairesi.

Vatikan sitesi devletinin parası. İtalyan liretinin dalgalanmalarını izlemektedir. Ticaret devlet tekelindedir.
Vatikan sitesi devletinde birçok kültür kurumu vardır: Vatikan kütüphanesi (60 000 elyazma, 100 000 elyazısı, 700 000 baskı ) \/atikan arşivleri; bütün dillerde dizgi yapabilen basımevi (özellikle Papalık yıllığı'nı ve Açta apostoücae Sedis’i basar). Temel iletişim kurumlarıysa şunlardır: Basın bürosu (II. Vatikan konsili’nden sonra kuruldu); Vatikan'ın gazetesi L'Osservatore Romano (1861'de kuruldu); Vatikan radyosu (33 dilde yayın yapar).

Vatikan konslll (Birinci),

Roma San Pietro bazilikası'nda yapılan ve 8 aralık 1869’dan 18 temmuz 1870'e kadar süren kiliseler konsili.
Kilise'nin modern dünya karşısındaki durumunu gözden geçirmek için toplanan bu konsil, özellikle Papalık'ın üstünlüğünü ve yanılmazlığı konusunu ele aldı. Etkili bir azınlığın muhalefetine rağmen papanın yanılmazlığına ilişkin tanım 13 temmuz 1870'te, pederlerin büyük bir çoğunluğu tarafından onaylandı. Almanca konuşan ülkelere mensup bazı muhalifler, Eski Katolikler hizbini oluşturdular.

Vatikan konslll (ikinci)

Roma’da 1962 -1965 arasında dört oturum süren kiliseler konsili.
Konsili toplayan Johannes XXIN'ün yaklaşımına uygun olarak, konsilin amacı Kilise'ye modern dünya karşısında bir atılım (aggiornamento) kazandırmak ve hıristiyan birliğine zemin hazırlamaktı. Vatikan müzeleri. Vatikan sarayı, yapının kendi iç süslemelerinin yanı sıra, papalar tarafından toplanmış zengin sanat koleksiyonlarıyla dikkati çeker.

PİO CLEMENTİNO müzesi (Belvedere'nin küçük avlusunu da kapsar), Antikçağ yapıtlarına ayrılmıştır. Gregorius XVI'nın kurduğu GREGORİUS MÜZESİ'nde mısır ve etrüsk yapıtları yer alır. DUVAR HALILARI GALERİSİ daha çok Flandres duvar örtüleriyle dikkati çeker. Bu bölüm, “Biga” (İ.Ö. II. yy.'dan kalma savaş arabası) salonuyla sona eren Şamdanlar galerisiyle, coğrafi haritalar galerisi (XVI. yy.) arasında yer alır. Üç bölüme ayrılmış olan (asıl Chiaramonti müzesi, taş yapıtlar galerisi ve Braccio nuovo) CHİARAMONTİ MÜZESİ, Antikçağ heykel sanatının önemli yapıtlarına (Doryphoros) sahiptir. Nicolaus V’in XV. yy.'da kurduğu KİTAPLİK'ta çok değerli elyazmalarının (Codex Vaticanus, Vergilius, Terentius) yanı sıra 1500 yıllarından önce basılmış birçok yapıt yer alır. PİNAKOTEK ise pirimitiflerin (Giotto, Daddi, Melozzo da Forli), ferraralı ve Venedikli ressamların tablolarından oluşan zengin bir koleksiyon barındırmaktadır. Bu bölümde ayrıca Raffaello’nun resimlerinin (Foligno Madonnası, Görünme) yanı sıra ustanın on duvar halısı da yer alır. XVII. yy. resim sanatı, il Caravaggio, G. Reni, Rubens, Valentin, Poussin vb.'nin büyük tablolarıyla temsil edilmektedir Eskiden Laterano sarayı1 nda korunan papalık koleksiyonları, 60'lı yılların sonunda Vatikan'a, yeni mekânlara taşındı: özellikle MİSYONERLİK ETNOLOJİ MÜZESİ. 1973’ten bu yana Borgia dairelerinde geniş bir KUTSAL SANAT MÜZESİ yer almaktadır.

Vatikan sarayı

Roma'da, San Pietro bâzilikası’nın K.'inde geniş bir alana yayılan yapılar topluluğu. Nicolaus lll'ün (1277-1280) yaptırdığı ilk çekirdek, çeşitli tarihlerde değiştirildi, genişletildi ya da tamamlandı. Avignon'dan ayrılan (1377) papaların yerleştiği, Nicolaus V döneminden (1447-1455) başlayarak papalık hizmetlerinin merkezi olan Vatikan'a modern mimari düzenlemesini kazandıran Bramante'dir. Ana giriş Bernini’nin yapıtı olan revakın ucuna açılır ve S. Damaso avlusuna ulaştırır. Bu avlu büyük bir dörtgendir ve Loggia diye anılan galerilerinin (ikinci kat, batı yanı) bir bölümü Raffaello ve öğrencilerince bezenmiştir Günümüzde papaların oturduğu daireler D.'ya bakar ve B.’ya doğru yönelen yapılarda sarayının eski bölümleri yer alır: Nicolaus V capellası (Fra Angelico'nun freskleri, 1447), Raffaello'nun 1508-1517 arasında ünlü sahnelerle süslediği Odalar (Stanze).

Bu odalar dizisi altında, birinci katta, Pinturicchio'nun dekore ettiği (1493-94) Borgia daireleri anılmalıdır. Daha da B.’ya gidildiğinde, San Pietro'nun eksenine koşut olarak Sistina capellası yükselir. Başlıca bezemeleri Michelangelo’nun yapıtı olan bu capellanın yapımına 1473'te, Sixtus IV döneminde başlanmıştır. Anıtsal bir görünüm sunan bu ilk yapılar grubu, Bramante’nin çalışmalarıyla, innocentius Vlll'in (1484-1492) K.'de, 300 m uzaktaki bir tepe üzerine kurdurduğu Belvedere’ villası'na bağlanmıştır. Bramante, antik üslupta iki uzun galeri tasarlamış, teraslar ve merdivenlerle bölümlenen iç avluları çevrelemiştir; Hadrianus'un mozolesinden getirilen dev kozalak (pigna) uçtaki absidaya yerleştirilmiştir. Ana eksene dik ikincil yapıların (Kitaplık salonu [1588] ve "Braccio nuovo" [Yeni kol”, 1817-1821]) eklenmesi Vatikan sarayı'nın görkemli perspektifini bozmuştur.

Vatikan’ın zindanları

(Ies Caves du Vatican), Andrö Gide’in sottie'si (1914). Yazar bu yapıtla geleneksel ahlak ve edebiyata meydana okur. Entrikası çok tuhaf, hatta gülünçtür. Tutucu çevreler yıkıcı bir mizahla betimlenmiştir. Lafcadiotipi kaçışın, çelişkinin ve tutarsızlığın gerekliliğini canlılıkla ortaya koyar. “Nedensiz edim" burada kurtarıcı edim olarak tasarlanmıştır, çünkü saçmadır. Gide bu yapıtını kendisi sahneye uyarlamıştır (1951).