Alexandre Dumas (BABA)

(d. 24 Temmuz 1802, Villers-Cotterets, Aisne - ö. 5 Aralık 1870, Puys, Dieppe yakınları, Fransa)
19. yüzyılın en verimli ve en sevilen Fransız yazarlarından.

Hiçbir zaman büyük bir edebiyatçı sayılmamışsa da, önce oyunlan, daha sonra da tarihsel romanlarıyla büyük ün kazanmıştır. Özellikle, Kardinal Richelieu dönemindeki dört gözü pek kahramanı anlattığı, romans tarzındaki Les Trois mousquetaires (1844; Üç Silahşörler, 1934, 1991) ve Le Comte de Monte-Cristo (1845; Monte Kristo Kontu, 1934, 1987/Monte Cristo Kontu, 1984) en tanınmış yapıdandır. Dumas’ın renkli, açık yürekli, kimi zaman pek inandırıcı olmayan bir üslupla kendi olağanüstü yaşamındaki olayları aktardığı Memoires (1852-54; Anılar) adlı yapıtı romantik dönem Fransız edebiyat yaşamına da ışık tutar.

Dumas’nın babası Thomas-Alexandre Davy de La Pailleterie, La Pailleterie markisi ile Santo Domingolu bir Siyah olan Marie Cessette Dumas’nın evlilik dışı çocuğuydu. Ancien regime (eski rejim) döneminde sıradan bir askerken, 1786’da Dumas adını aldı ve daha sonra Napoleon ordusunda generalliğe kadar yükseldi. Ama sonradan, özellikle 1806’da markinin ölümü üzerine ailenin parasal durumu bozuldu. Alexandre Dumas, geçimini sağlamak amacıyla genç yaşta Paris’e gitti. Avukat olmayı düşlüyordu, ama geleceğin Fransa kra. Orleans dükü Louis Philıppe’in hizmetine girdi. Sonra da şansını tiyatroda denemeye karar verdi. Oyuncu François Joseph Talma ve sonradan romantik okulun başını çekecek olan genç şairlerle ilişki kurdu. Dumas’ nın, günümüz anlayışına göre kaba, fazla gösterişli ve melodramatik bulunan oyunları, 1820’lerin sonu ve 1830’larm başında büyük ilgi görüyordu. Henri III et sacour (1829; III. Henri ve Sarayı) adlı oyununda Dumas, Fransız Rönesansı’nın gösterişli bir tablosunu çizdi. Napoleon Bonaparte (1831) yeni ölen imparatorun efsaneleşmesinde rol oynadı. Antony'de (1831; Antoni yahut İkmâl-i Namus, 1875) ise, zina ve şeref kavramları çağa uygun biçimde yorumlanıyordu.

Dumas oyun yazarken bir yandan da tarihsel romanla ilgilenmeye başladı ve başta Auguste Maquet olmak üzere başka sanatçılarla birlikte çalıştı. Bu yapıtlarda, olayların akla ve tarihsel gerçeklere uygun olmasına genellikle özen gösterilmiyor ve kişilerin psikolojisi yeterli biçimde yansıtılmıyordu. Dumas’nin temel kaygısı, renkli bir tarihsel fonda, genellikle 16. ve 17. yüzyılda geçen heyecanlı bir öykü yaratmaktı. Dumas başarı kazandıkça kendini pahalı zevklere verdi ve borçlarını ödeyebilmek için daha kısa sürede daha çok yazmaya başladı. Aynı zamanda gazetecilik yapıp gezi kitapları yazarak da para kazanmaya çalıştı, ama başarılı olamadı.

Üç Silahşörler'in Türkçede birçok kısaltılmış baskısı yapıldı. Tam metni ise ilk kez 1972’de üç cilt olarak yayımlandı. Dumas’ nın Türkçede yayımlanan öbür tanınmış yapıtları, Üç Silahşörler'm devamı niteliğindeki Vingt ans apres (1845; Yirmi Yıl Sonra, 1972, 2 cilt), Dix ans plus tard ou le vicomte de Bragelonne (1848-50; Demir Maske, 1981) ve La Tulipe noire'du (1850; Kara Lâle, 1967, 1981/Siyah Lale, 1971, 1985). Oyunlarından ikisi Mınakyan Tiyat rosu’nda oynandı. Ünlü oyunu Aktör Kean de Raşit Rıza ve Sadi Tek tiyatrolarında 1926-44 arasında 8 kez sahnelendi.