Kont Alessandro Volta (1745 – 1827)
İtalyan fizikçi Alessandro Volta, statik elektrik ve elektrik akımı çalışmalarına yaptığı önemli katkılarıyla dünya çapında ün kazanmıştır. Volta ayrıca çok önemli iki buluş yapmıştır: Biri, statik elektrik yükünü depolamak için yeni bir teknik, öbürü de bugün pil diye bilinen, elektrik akımı üreten ilk âlettir.
Volta, İtalya’da Como’da doğdu. Kent lisesinde fizik öğretmenliği yaparken elektrikle ilgili ilk ciddi araştırmalarına başladı. XVIII. yüzyılda bilim çoğunlukla acı ve gizemli sonuçları olan olağanüstü bir olayın, elektrikle ilgili araştırmaların egemenliğindeydi. 1775 yılında, endüksiyon yoluyla elektrik toplamaya yarayan aleti, elektroforus’u icat etti. Kısa sürede, devrinin en çok kullanılan toplama yöntemi olan Leyden Kavanozu’nu çok geride bıraktı. Elektroforus, ebonit denen sert kauçuk maddesiyle kaplı metal levha, bir de yalıtılmış bir tutamağı olan ikinci bir madeni levhadan oluşmaktaydı. Uzun yıllardan beri ebonitin, kuru bir bezle ovulduğunda eksi yükle yüklendiği biliniyordu. Yalıtkan tutamaklı madeni levhayı, yüklü ebonitin üzerinde tuttuğunda, Volta, ebonitteki eksi yükün levhadaki artı yükleri alt yüze çektiğini ve üst yüzde yalnızca eksi yükün kaldığını buldu. Volta, ayrıca bu artı yükün, levhanın üst yüzeyini toprağa bağlayan metal tel yardımıyla da boşalacağını ve levhayı baştanbaşa artı yükle dolu bırakacağını da buldu. Bu işlemi yineleyerek büyük ölçüde artı yük elde etmeyi başardı.
Kısa sürede elektroforus, elektrik yükü depolamak için tek yöntem oldu ve günümüzde, elektrik devrelerinde elektrik depolamakta kullanılan kondansatörün ana ilkesini oluşturdu.
Elektroforus keşfi, Volta’yı üne kavuşturdu. 1794 yılında da en iyi bilinen buluşunu gerçekleştirdi. Bu, günümüzde pil olarak bilinen, sürekli akım sağlayan bir aletti. Birkaç yıldır Volta, İtalyan anatomi bilgini Luigi Galvani’nin deneylerini ilgiyle izlemekteydi. Galvani iki değişik metalin, hayvan kası önünde birbirlerine dokundurulduklarında, bir elektrik akımının oluştuğunu ortaya çıkarmıştı. Ancak Galvani bir yanılgıya düşmüştü. Onun düşüncesine göre, elde edilen akım bir çeşit “hayvansal elektrik” ‘ti ve bu elektrik hayvanın kas dokusunda vardı ve metallerin dokunuşu ile ortaya çıkıyordu. Volta ise, kas dokusu olmadan da akım üretilebilineceğini inanıyordu ve bu hipotezini sınamak için bir dizi deneye girişti.
1800 yılında Volta bu denemelerinde başarılı oldu. İki ayrı cinsten metal bir tuz eriyiği içinde birbirine tuzlu eriyik olan birkaç kap kullanıyordu. Kaplara batırılmış teller, kaplar arasındaki bağlantıyı sağlıyordu. Telin bir ucu bakırdı, öbürü de çinko ve bunlar birbirlerine değdirildiğinde bir akım oluşuyordu.
Volta, küçük yuvarlak bakır ve çinko levhalar kullanarak, bu bir bakıma hantal aleti daha kullanşlı duruma getirdi. Tuz eriyiği içindeki ayrı cinsten metal levhalar aralarına konan kartonla birbirinden ayrılıyordu.
Volta’nın bu maden levha ve kartondan oluşan kulesi sonradan “volta pili” yada “galvano pili” adını aldı. Gerçekte bunlar ilk kullanışlı elektrikli akım kaynaklarıydılar. Bunlar olağanüstü bir buluş olan elektrolizin bulunuşuna yol açtı ve elektrik konusunu yöneten yasaların ortaya çıkarılışını hızlandıran gelişmelere neden oldu.
Volta, yaptığı işler için sayısız ödül aldı. Napolyon ona olan saygısını belirtmek için Volta’yı kont ünvanıyla Lejyon d’Honneur nişanı verdi. Belki de Volta’nın en uzun ömürlü ödülü, elektrik gerilimi birimi olan Volt’a onun adı verilişidir. Böylece ondan sonra gelen kuşaklar, onun adını her gün kullanır oldular. Son düzenleyen Safi; 6 Aralık 2015 22:09
