Yeryüzü Şekilleri - Çağlayan (Çavlan)

Çağlayan (Çavlan)

Çağlayanlar doğa güzelliği ve turizm yönünden yararlı olduğu gibi kolay elektrik elde edilebilen doğal enerji kaynağı olmaları bakımından da Önemlidir. Dünyada binlerce çağlayan vardır ve bunların bir kısmı hayli yüksektir. Bir çağlayanın önemi yalnız yüksekliğine değil; düşürdüğü suyun hacmine, yatak genişliğine, bir veya birkaç yerden eğik veya dik düşmesine de bağlıdır.

Düşürdüğü su bakımından dünyanın en büyük çavlanı Sete Kuedas'tır. Bir adı da Guayara olan bu çavlan saniyede yaklaşık olarak 13.000 m3 su düşürür. Onu su verimi bakımından izleyen diğer önemli çavlanlar da şunlardır:

Paulo Alfonso (2.800 m3)
Ürubupunga (2.700 m3)
Tguazu (1.725 m3)
Patos-Maribondo (1.400 m3)
Churchill (1.100 m3)
Viktorya (1.000 m3)
Kaieteur (650 m3)

Türkiye'de de birçok çağlayan vardır. Bunların belli başlıları;

Tortum (Erzurum)
Gürlevik (Erzincan)
Sızır (Yozgat)
Bünyan (Kayseri)
Defne (Hatay) çağlayanlarıdır.

Tortum Gölü'nün ayağında bulunan Tortum Çağlayanı'nın yüksekliği 48 metredir. Çavlan çağlayana göre daha büyükse de aralarında kesin bir ayırım yapmak zordur. Çağlayanlar; akarsu boyunda aşınması güç sert kayaların bulunması, tektonik hareketler dolayısıyla dik yamaçların oluşması, dağ ve toprak göçmesiyle akarsu önünün tıkanması gibi nedenlerle meydana gelir.

***

1. Meydan-Larusse Gençlik Ansiklopedisi, 1.Cilt, Sy: 318

MsXLabs Üye Girişi