T.C.
YARGITAY
18. HUKUK DAİRESİ
E. 2005/6553
K. 2005/7404
T. 12.7.2005
• SOYADININ DEĞİŞTİRİLMESİ TALEBİ ( Dava Hakkı Kişinin Kendisinden Başkası Tarafından Kullanılamayacağı )
• KİŞİSEL HAK ( Soyadının Değiştirilmesine İlişkin Dava Hakkı Kişinin Kendisinden Başkası Tarafından Kullanılamayacağı - Bu Konuda Mahkemece Yetki Verilmiş Olsa Da Kullanılamayacağı )
• KİŞİYE SIKI SURETTE BAĞLI HAK ( Soyadının Değiştirilmesine İlişkin Dava Hakkı Kişinin Kendisinden Başkası Tarafından Kullanılamayacağı )
4721/m. 23, 25, 26, 27
1086/m.38
ÖZET : Dava, soyadının değiştirilmesi talebine ilişkindir. Soyadı, temel kişilik haklarındandır. Her bir kişinin soyadının bulunması ve soyadının nüfus siciline yazılması zorunludur. Adın değiştirilmesi haklı sebeplerin bulunması halinde istenebilir. Kişiye sıkı sıkıya bağlı soyad üzerindeki bu hakkı ise kişinin kendisinden başkası kullanamaz. Eldeki davada, davacı vekili sulh hukuk mahkemesince verilen yetkiye dayanarak talepte bulunmuştur. Bu hususta yetki verilmiş olsa da bu nevi dava açılmasına olanak yoktur.

DAVA : Dava dilekçesinde davacı vekili Mudanya Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2000/118 esas sayılı dosyası üzerinden verdiği yetkiye dayanarak Y.K. ve mirasçılarının "K... Ş." olan soyadının "K... S." olarak düzeltilmesini istemiştir. Mahkemece davanın kabulü cihetine gidilmiş, hüküm davalı nüfus müdürlüğü tarafından temyiz edilmiştir.

KARAR : Davacı dava dilekçesinde, Mudanya Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2000/118 Esas sayılı dosyası üzerinden verilen yetkiye dayanarak Y. ve mirasçıları diğer davalıların nüfus kütüğünde yazılı soyadının değiştirilmesini istemiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.

Özel hukuk açısından ad ve soyad kişiyi tanıtan ve onu diğer bireylerden ayırmaya yarayan bir kavramdır. Kendine özgü kişiliği ve özvarlığı olan her birey, başkalarından adı ve soyadıyla ayırt edilir, toplum ve ailesi içinde bununla yer alır. Onun içindir ki her kişinin bir soyadının olması ve soyadının nüfus siciline yazılması yasayla zorunlu kılınmıştır. Bu zorunluluk aynı zamanda kişinin yaşamıyla özdeşleşen ve kişiliğinin ayrılmaz bir öğesini oluşturan soyadını özgürce seçmesi ve onunla tanınması için kendisine tanınmış bir temel kişilik hakkıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile güvence altına alınmış olan adın, kişilik hakları içerisinde taşıdığı önemi göz önünde bulunduran 4721 sayılı Türk Medeni Yasasında kişiliği korumaya ilişkin hükümlerle yetinilmeyip ( m. 23-25 ), onu ayrıca düzenlemek yoluna gidilmiştir ( m. 26-27 ). Buna göre anılan yasanın 27. maddesi hükmü uyarınca adın değiştirilmesi, ancak haklı nedenlere dayanılarak hakimden istenebilir ise de kişiye sıkı sıkıya bağlı olan soyad üzerindeki bu hakkı, kişinin kendisinden başkası kullanamaz.

O halde somut olayda, yaşamı süresince nüfus kütüğünde yazılı soyadını taşıyıp bu soyadla öldüğü anlaşılan Y'nin ve mirasçılarının soyadlarının değiştirilmesi konusunda Mudanya Sulh Hukuk Mahkemesi'nce 07.05.2002 tarih ve 2000/118 sayılı belgeyle davacı vekili Av. İ.E'ye böyle bir yetki verilmiş olması da bu davanın açılmasına ve yürütülmesine olanak vermez. Bir kısmı ölü olan davalılar ile sağ gözüken diğer davalıların soyadlarının değiştirilmesi istemiyle davacı tarafından açılan davanın aktif husumet ehliyeti yokluğundan reddi gerekirken, mahkemece işin esasına girilerek istem gibi hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı görülmüştür.

SONUÇ : Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK'nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, 12.07.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.