Daniel Bernoulli (1700-1782)

MsXLabs.org

29 Ocak 1700, Groningen Hollanda doğumludur.
Daniel Bernoulli, Johann Bernoulli'nin oğlu ve Jacob Bernoulli'nin yeğeni, Nicholaus Bernoulli'nin küçük kardeşidir. Nicholaus'un bulduğu olasılıklar kuramındaki bir problem "St. Petersburg problemi" ya da "paradoksu" olarak anılır.

Johann Bernoulli, Hollanda'daki Rijksuniversiteit Groningen'de matematik profesörüydü; karısı Dorothea'ysa soylu Daniel Faulkner'in kızıydı. Bu yaşam öyküsünün kahramanı, çiftin ikinci oğullan Daniel 8 Şubat 1700'de dünyaya geldi. Beş yıl sonra ağabeyi Jakob Universitât Basel'deki matematik profesörlüğü görevine getirilince Johann ailesiyle birlikte Bernoulli sülalesinin asıl merkezi Basel'e döndü. Jakob ve Johann kardeşler pek çok tartışmanın içinde yer aldı. Bunlardan en bilineni her iki tarafın birbirini yanlış anlamasıyla başlayan ve kısa sürede aleni bir çekişmeye dönüşen tartışmaydı. Her iki taraf birbirine meydan okuyor, diğerinin çalışmalarındaki hataları bulup çıkarıyor ve rakibinin çalışmasının ne denli değersiz olduğunu hem özel mektuplarında hem de eserlerinde ifade etmekten çekinmiyordu. 1699'da Bernoulli kardeşler aralarındaki anlaşmazlığı sona erdirmeleri kaydıyla Academie Royale des Sciences üyeliğine seçildiler.

Genç Daniel üniversitede mantık ve felsefe eğitimi görmüş, on altı yaşında yüksek lisans derecesini elde etmiş olağanüstü bir öğrenciydi. Daniel, babası Johann ve ağabeyi Nikolaus'un yardımlarıyla matematik öğrendi. Ne var ki Johann oğlunun ticaret alanında bir meslek edinmesi için ilgisini bu alana yönlendirmeye çalışsa da bundan bir sonuç elde edemeyince oğlunun öncelikle Basel'de, sonra Heidelberg'de ve Basel'e dönmeden son olarak da Stras-bourg'da tıp eğitimi almasına izin verdi.

Daniel Bernoulli solunum mekaniği üzerine yazdığı tezle 1721'de Universitât Basel'den mezun oldu. İsviçre'de kovaladığı öğrenim kadrosu işinden bir sonuç alamayınca (yeterli görünen adaylar arasında karara kura sonucu varılmıştı ve Daniel kurada kaybetmişti) Daniel ağabeyinin izinde ilerleyerek Venedik'e gitti. Burada doktorluk yaparak deneyim kazanan Daniel tıp çalışmalarına devam etmek üzere Padova'ya gideceği sırada ağır bir hastalık geçirdi.
Daniel aynı zamanda matematik araştırmalarına da devam ediyordu. Bu araştırmaların sonucunda Exercitationes quaedam matbematicae (Matematik Araştırmaları) adındaki ilk önemli eserini 1724'te Venedik'te yayımladı. Daniel bu eserinde olasılıktan akışkanlar mekaniğine dek geniş bir yelpazedeki bilimsel konulara değinmişti. Kitap büyük bir dikkat çekince Daniel'e Sen Petersburg Akademisi'nden hocalık teklifi geldi.Babası (Johann) ve amcası (Jacob) bayağı (adi) diferansiyel denklemler kuramında, Daniel ise kısmi diferansiyel denklemler alanında öncü sayılmaktadır.

Akışkanların dinamiği konusundaki ilk çalışmaların sahibidir. O zamana kadar akan bir akışkanın enerjisi hakkında hiçbir şey bilinmezken; Daniel Bernoulli, akan akışkanların kinetik, basınç ve potansiyel enerjilerine sahip olduğunu ve bu enerjilerin birbirine dönüşebildiğini göstermiştir. Geliştirdiği formüller halen akışkanlar mekaniğinin temelini oluşturmaktadır.

Daniel, Basel Üniversitesi'nde profesörlük yapmış olup, verimli çalışmalarının çoğu astronomi, fizik ve hidrodinamikle ilgilidir. "Hydrodinamica" adlı kitabında hidrolik basınçla ilgili teoremlerini ve gazların kinetik kuramını açıklamıştır.
Ayrıca, bir tıp doktoru olan Bernoulli, kan basıncını ölçen ilk aletide akışkanlar hakkında yaptığı çalışmalardan yararlanarak tasarlamıştır. Geliştirdiği yöntem 18 yüzyılın sonlarına kadar kullanılmıştır.

Daniel Bernoulli matematiksel görüşlerini doğa olaylarını anlamak için de kullanmıştı. Örneğin sesin yapısını incelerken ses dalgalarının şekillerinde bariz matematiksel düzenler keşfetmiş, bu bilgiyi kullanarak bir dizi müzik aletinin doğal frekanslarını hesaplamıştı.

Bernoulli'nin akustik alanında temel niteliğindeki çalışması Fourier'nin harmonik analizinde olduğu gibi on dokuzuncu yüzyıl matematiğindeki büyük buluşların habercisiydi. Bernoulli'nin sezgisel olarak inandığı şeyi, sesin trigonometrik bir fonksiyon olarak ifade edilebileceğini Fourier matematiksel olarak göstermişti.

Özellikle deneysel fizik üzerine yaptığı konuşmalarla hayli tanınan bir konuşmacı olan Daniel Bernoulli 1776'da emekli olana dek doğa felsefesi profesörü olarak görev yaptı. Altı yıl sonra 17 Mart 1782'de seksen iki yaşındayken Basel'de yaşamını yitirince Peterskirche'de defnedildi.