Ötüken

Ötüken
MsXLabs.org & MORPA & Vikipedi

Ötüken; Türk, Altay, Moğol ve Orta Asya mitolojilerinde kutsal başkenttir. Ötügen olarak da söylenir. Ötüken, Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya'ya dağıldığı yerin adı olarak da kabul edilmektedir.

Türk egemenliğinin simgesi kabul edilen Ötüken, Oğuz Kağan Destanı'na göre Tanrı Dağları ile Orhun Irmağı arasında yer alıyordu. Orhun Yazıtları'nda, burada Oğuz kurultaylarının toplandığı ve Gök Tengri'ye kurbanlar kesildiği belirtilir. VI. yüzyılda Göktürk Devleti'nin başkenti de aynı adla eski Ötüken'in yakınında kurulmuştur. Göktürklerle ilgili yapılan arkeolojik kazılarda Ötüken'in Hangay Dağları'nın kuzey eteklerinde ve Selenge Irmağı boyunda olduğu belirlenmiştir. Orhun nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve Göktürk Devleti’nin de başkenti yine bu yörede kurulmuştur. İnanca göre bütün büyük devletlerin başkenti burada kurulmalı idi. Gerçekten de pek çok Türk ve Moğol Devleti biraz genişledikten sonra başkentlerini bu bölgeye taşımışlardır. Ötüken dağının Namı adında bir koruyucu ruhu vardır. Ve bu ruh yine büyük olasılıkla Nuh Peygamber’i temsil eden Nama’dır.Böylece Nuhun gemisi ve Ötüken arasında bir bağlantı kurulmuş olmalıdır.

Bilge Kağan Yazıtı

Bilge Kağan, Orhun Yazıtları'nda Ötüken Dağı'nın 'Türk memleketinin yüreği' olarak önemini dile getirmiştir. Hatta yazıtlarda, Çinlilerin oyunlarına karşı koyup direnebilmek için "Ötüken Ormanı'nından ayrılmayın." öğüdü verilmiştir. Ötüken şu an Rusya ve Moğolistan arasında bir yerde, yani Orhun Nehri'nin kaynaklarına yakındır.

Divânu Lügati't-Türk

Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati't-Türk'te; "اتوكان Ötüken; Tataristan çöllerinde bir yer adı. Uygur iline yakındır." şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca Kaşgarlı, çizdiği haritada, Basmıl bozkırlarının altında, "Feyafi-yi Tatar" (فإيافي تتار) Tatar bozkırlarını İli Nehri'nin sol tarafında (batısında) göstermiştir.

Tengricilik
Ötüken eski Türklerin (Göktürk vb.) geleneksel inancı Tengricilikte Toprak Ana'ya verilen isimlerden biridir. Moğollarda Etugen, Itügen ya da Odigan gibi şekillerine de rastlanır. Ötüken-Kültü, Tengri-Kültü ile birlikte özellikle Göktürk Kağanlığı sırasında büyük önem kazanmıştır. Eski inanca göre, Toprak Ana'nın keyfi ağaçların durumundan belli olur. Eğer ağaçlar sağlıklı ve güçlü yetişiyor ve bol meyve veriyorlarsa, Toprak Ana'nın insanlardan memnun olduğuna inanılır. Toprak Ana'ya edilen bir dua, güçlü ve büyük bir ağaca doğru yöneltilir. Ötüken, eski Türk yurtlarından biri olan Köktürklere (Göktürkler) başkentlik etmiş şehrin adıdır.

Etimoloji
(Öt/Öd) ve (Ed/Et) kökünden türemiştir. Ötümek (dua etmek), etmek (gücü yetmek) ve utağan (döl yatağı) anlamlarını içerir. Etmek (yapmak) fiili ile de bağlantılıdır. Ötög Moğolcada ayı demektir ve ayının yuvası toprağın içinde olup aynı zamanda kutlu sayılan bir hayvandır.

MsXLabs Üye Girişi