Gergedanın boynuzu neden oluşur?
Gergedanın boynuzu, bazılarının zannettiği gibi, saçtan oluşmaz. Bu boynuz, sıkıca toplanmış keratin liflerinden oluşur.
Keratin, insan saçı ve tırnağının yanısıra, hayvanların pençe ve toynaklarında, kuşların tüylerinde, oklu kirpilerin dikenlerinde ve armadillo ve kaplumbağaların kabuklarında bulunan proteindir. Gergedan, bütünüyle keratinden yapılan bir boynuza sahip tek hayvandır; sığır, koyun, ceylan ve zürafanın boynuzlarından farklı olarak gergedan boynuzunda kemik özü bulunmaz. Ölü bir gergedanın kafatası, gergedanın boynuzu olduğuna dair hiçbir emare taşımaz; gergedan hayattayken bu boynuzlar derinin üstündeki pürüzlü bir yumruya bağlıdır.
Gergedanın boynuzu (kesildiği veya hasar gördüğü takdirde) bazen düşer; ama genç gergedanların boynuzları tamamen yeniden çıkabilir. Kimse bu boynuzların işlevinin ne olduğunu bilmez, bununla birlikte boynuzları olmayan dişi gergedanlar yavrularına düzgün bir şekilde bakamazlar. Büyük ölçüde boynuzlarına olan talepten ötürü, gergedanların soyları tükenme tehlikesi altında. Afrika’daki gergedan boynuzlarına uzun bir süredir Ortadoğu’dan, özellikle de Yemen’den, hem ilaç hem de hançer kabzası yapımında kullanmak üzere talep var. Yemen 1970’ten bu yana 67.050 kg gergedan boynuzu ithal etti. Bir gergedan boynuzunun ortalama 3 kg olduğunu düşünürsek, bu rakam 22.350 gergedanın boynuzuna tekabül ediyor.
Sık görülen bir yanlış anlaşılma, gergedan boynuzunun afrodizyak olarak kullanıldığıdır. Çinli şifalı bitki uzmanları bunun doğru olmadığını söylüyor; bu boynuzların hararetlendirici değil serinletici/sakinleştirici etkisi vardır ve yüksek kan basıncıyla yüksek ateşi tedavi etmede kullanılır.
İngilizcede gergedan anlamına gelen “rhinoceros”, Yunanca rhino (burun) ve keras (boynuz) kelimelerinden oluşur. Yaşayan beş gergedan turu var: Siyah Afrika gergedanı, akgergedan, Hint gergedanı, Endonezya gergedanı ve Sumatra gergedanı. Sadece 60 tane Endonezya gergedanı hayattadır; bu da bu turu , Yangtze Nehri yunusu, Vancouver Adası dağ sıçanı ve Seyşel kıl kuyruklu yarasasıyla birlikte en çok tehlike altındaki 10 tür arasına sokuyor.
Akgergedanlar beyaz değildir. Bu yanılgı, Afrikancada “geniş” anlamına gelen weit (Ingilizceye “white [beyaz]” olarak geçmiştir) kelimesinden kaynaklanıyor. Bu kelime hayvanın vücudundan ziyade ağzıyla ilgilidir.
Akgergedanlar, siyah Afrika gergedanlarının ağaç dallarını yemekte kullandığı kıvrak dudaklardan yoksundur. Gergedanların müthiş bir koku alma ve işitme duyulan vardır, ama görme yetileri berbattır. Genellikle yalnız yaşarlar ve sadece çiftleşmek için biraraya gelirler. Gergedanlar beklenmedik bir durumla karşılaştıklarında işerler ve büyük miktarda dışkı çıkarırlar. Saldıracaklarında, Asya’daki gergedanlar ısırır, Afrika’dakiler karşı tarafa doğru büyük bir hızla hücum eder. Siyah Afrika gergedanı, kısa bacaklarına rağmen, saatte 55 km hıza ulaşabilir.
Kaynak: Cahillikleri Kitabı
