Haberleşme
Kişi, kurum, kuruluş ve toplumlar arasında türlü araç ve gereçlerle karşılıklı haber alışverişi. Batı dillerinden Türkçeye geçen telekomünikasyon sözcüğü de bu anlamda kullanılmaktadır. Bir yere iletmesi için, bir kişiye söylenen sözlü bir bilgi ya da istekten, uzay araçları yoluyla iletişim kurmaya kadar, haberleşmenin basit ya da karmaşık pek çok biçimleri vardır. Haberleşmenin en eski ve ilkel biçimi, sözle ya da uzaktan bir işaretle haberleşmedir. Yakından konuşma yerine geçen işaretler ve beden hareketleri (göz kırpmak, kaş kaldırmak, baş sallamak, çiçek kullanmak, mendil sallamak vb.), uzaktan ses, ateş, duman ve ışık (kurt gibi uluma, baykuş gibi ötme, Kızılderili dumanı salma, dağ başlarında ateş yakma, alevli oklar atma vb.) gibi araç ve gereçleri bulmak bile insanları büyük ölçüde rahatlatmıştır. Mesafeler uzadıkça, iletilecek haberler nitelik değiştirdikçe, bilinen yollar haberleşmeye yetmez oldu. Bu da insanı, yeni haberleşme yolları, yöntemleri ve araçları bulmaya zorladı. Haberleşme alanında da en büyük devrim, yazının bulunuşuyla gerçekleştirildi. Eski mezopotamya ve Anadolu'da tabletler ve yazılı kayalar, eski Mısır'da hiyeroglif sütunları ve papirüs yaprakları, Roma'da duvar panoları vb. haberleşmede büyük kolaylıklar sağladı. Papirüs, ceylan derisi, sonra da kâğıdın bulunması ise, yazılı haberlerin taşınmasını kolaylaştırdı. Kitle haberleşmesiyse, elle yazılıp çok sayıda çoğaltılan metinlerle doğdu. Bu biçimde kitle haberleşmesine Çin'de 7. yüzyıldan, Avrupa'da ise 13. yüzyıldan başlayarak, dünyanın birçok yerinde rastlanmaktadır. Matbaanın bulunması ise, bu alanda önemli ilerlemelere yol açtı. Kitapları çoğaltmanın yanında süreli yayınların, giderek günlük gazetelerin çıkarılmasına olanak sağladı. Tek bir olayı haber veren basılı ilk haber sayfaları, 1470 tarihini taşır (İtalya ve Almanya). 17. yüzyıldan başlayarak haftalık; 1702'den (Londra/Daily Courant) başlayarak günlük gazeteler, Batı Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri'nde çıkarılmaya başlandı. Öte yandan, haberleri daha çabuk iletecek araçlar geliştirildi. Telgraf, telefon gibi telli haberleşme araçlarından sonra alıcı-verici telsiz gereçler, radyo, teleks ve sonunda görüntülü telsiz araçları (televizyon) ortaya çıktı. Haber ulaştırma araçları da, haberleşmenin niteliğine koşut bir gelişme gösterdi. Yayalarla başlayan postacılık işleri, atlı-develi binicilere, güvercinlere vb. gördürülürken, teknolojinin gelişmesine koşut olarak, en gelişmiş taşıt araçları (otomobiller, trenler, uçaklar, uydular) ile alabildiğine çabuklaştı. Gelişimi teknik ilerlemeye, kültür ve eğitime olduğu kadar, geniş yatırımlara da bağlı olan haberleşme, büyük finansmanlar gerektiren girişimler ve kuruluşlar tarafından yürütülmektedir.
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
