Hz. Osman
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Üçüncü İslâm halifesidir. Tam adı Osman bin Affan'dır. Mekke'nin varlıklı ve güçlü ailelerinden Ümeyyeoğulları (Emevîler) soyundandır. Başarılı, işi yolunda bir tüccar, giyimi kuşamı seven bir gençti. İlk Müslümanlar'ın genellikle önemsiz kimseler olması yanında, Osman gibi her yönüyle önemli bir kişinin Müslüman olması büyük yankı ve tepki uyandırdı. Bunu, Muhammet'in kızı Rukiyye ile evlenmek istemesine bağlayanlar oldu. Hicret'ten sonra, Bedir Savaşı'na eşinin hastalığı dolayısıyla katılamadı. Rukiyye'nin ölümü üzerine, Muhammet'in öbür kızı Ümmü Gülsüm ile evlendi. Peygamber'in iki kızıyla evlenmiş olduğu için Zinnureyn (iki ışıklı) sanıyla anılır. Osman, ne savaşlarda ne de yönetimde etkili bir varlık gösterememiştir. Ancak, içten ve sofu bir Müslüman'dı. Ömer'in ölümüyle boşalan halifeliğe seçilmesi, öbür adayların birbirlerini engellemesi sonucu gerçekleşti. Halifeliğinde, Ömer'in yolunu izlemek istediyse de ne kişiliği ne de başka yetenekleri, birikmiş sorunları çözümlemeye yetmedi. Ömer'in kişiliği ve erdemi karşısında gizlenmek zorunda kalan güçler, Osman çağında su yüzüne çıktı. En büyük sorun, uzak illerin (İran, Irak, Suriye, Mısır vb. gibi) merkezden kopma eğilimiydi.
Osman, buraların yönetimini güvendiği yakınlarına vermekle işleri yoluna koyabileceğini sandı. Bir yandan da, destek bulmak için, yakınlarına ve akrabalarına çıkarlar sağlıyordu. Kuran'ın değişik ellerde ve belleklerde bulunan dağınık metinlerini toplayıp karşılaştırmalı, doğru ve eksiksiz bir metin oluşturması da, Kuran'ı ve dolayısıyla dinî egemenliği tekellerinde bulundurmak isteyen kurra (Kuran okuyanlar) sınıfının tepkisiyle karşılaştı. Böylece, yakınları dışında, halkın büyük bir çoğunluğu Osman'a karşı bir tutum takındı. İlk tepki Irak'ta başladı. Kûfeliler, Osman üzerine baskı yaparak, yöneticilerini değiştirmeyi başardılar ve yarı bağımsız bir yönetim sağladılar. Mısır'dan gelen kalabalık bir topluluk da yöneticilerinin değiştirileceği konusunda söz alıp Mısır'a doğru yola çıktı. Yolda, Osman'ın bir habercisiyle karşılaştı. Haberciden zorla aldıkları mektubu okuduklarında bunun, kendilerinin öldürülmesi için bir buyruk olduğunu gördüler. Dönüp Osman'ın evini kuşattılar. Osman, mektuptan haberi olmadığını ileri sürdü ve halifelikten çekilmeyi kabul etmedi. Halifeden soğumuş olan sahabe ve Medineliler, saldırıya karşı gerekli ilgiyi göstermediler. Sonunda, Ebubekir'in oğlu Muhammet komutasındaki kişiler, eve girerek Osman'ı öldürdüler.
