Orhan Bey (Orhan Gazi)
Oğul! Cennet mekan babam Osman Gazi Han bir avuç toprağı beylik yaptı. Biz Allah'ın izniyle beyliği sultanlığa çevirdik. Sen daha da büyüğünü yapacaksın! Osmanlı'ya iki kıta üzerine hükmetmek yetmez. Zira İ'la-yı kelimetullah (Allahü tealanın ismi şerifini yüceltmek, İslamiyet'i yaymak) azmi iki kıtaya sığmayacak yüce bir azimdir.
(Orhan Gazi'nin Oğlu Murat Gazi'ye son vasiyeti)
Osman Bey'in oğludur. Babasının sağlığında Osmanlı Beyliği'nin yönetim ve askerî etkinliklerine katıldı. Bilecik ve Yarhisar kalelerinin alınmasında yararlılık gösterdi. Tutsak alınan Yarhisar tekfurunun kızı Nilüfer Hatun ile evlendi (1299); bu evlilikten Süleyman Şah ile I. Murat dünyaya geldi. Osman Bey tarafından emrine verilen Akça Koca, Konur Alp, Köse Mihal vd. komutanlarla Sakarya ile Karadeniz arasındaki bölgenin fethiyle görevlendirildi (1317). Bizanslıların elindeki birçok yeri alarak beyliğin sınırlarını genişletti. Bu başarılardan sonra devlet işlerinde babasına vekil oldu (1320). Mudanya'yı alınca (1321), Osman Bey ordunun yönetimini tümüyle Orhan Bey'e verdi.
Orhan Bey 1326'da Bursa'yı ele geçirdi. Kentin alınmasından sonra Osman Bey öldü ve oraya gömüldü. Orhan Bey zamanında İznik ve İzmit gibi diğer büyük Bizans kentleri de Osmanlı Devleti'nin eline geçti. Osmanlı ilerlemesini durdurmak isteyen Bizans İmparatoru III. Andronikos ile Pelekamon denilen yerde yapılan savaşı Osmanlılar kazandı (1329). Öte yandan Karesioğulları toprakları da Osmanlıların eline geçti. (1345). III. Andronikos'un ölümünden sonra Bizans'ta saltanat kavgası başlayınca Orhan Bey, İmparator vekili olan Kantakuzinos'a para ve asker yardımı yaparak onun yönetimde kalmasını sağladı ve kızı Theodora ile evlendi (1346). Bundan sonra Sırplara karşı Bizans'a yardımcı kuvvetler gönderdi (1349). Bu kuvvetler, Selânik'i, Sırp Kralı Stefan Duşan'ın kuşatmasından kurtardı.
1352'de Osmanlı kuvvetleri yeniden Rumeli'ye geçti ve Edirne'de kuşatılmış olan Kantakuzinos'un oğlu Mattheos'u kurtardılar; Dimeteko'da Sırp-Bulgar ordusunu yendiler. Böylece sağlanan bu Osmanlı-Bizans işbirliği sonucunda Osmanlılar Rumeli'de yerleşmeye başladılar. Kısa sürede önemli kent ve kasabaları aldılar. Orhan Bey zamanı Osmanlı Beyliği'nin yalnız toprakça hızlı bir genişleme gösterdiği dönem olmadı; ayrıca beylik, bir aşiret devleti olmaktan çıkıp merkezî devlet yapısının da ilk temelleri atıldı. İlk Osmanlı parası onun zamanında kesildi ve İznik'te ilk Osmanlı medresesi açıldı. Osmanlı Devleti'nde hükümdardan sonra en yetkili kimse olan vezir ilk kez Orhan Bey zamanında ortaya çıktı. Yine o dönemde atlı aşiret kuvvetlerinin yanı başında sürekli bir ordu demek olan yaya ve müsellem örgütü kuruldu. Böylece düzenli bir merkezî ordu oluşturmada önemli bir adım atılmış odu.
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
