Hegelcilik

Alman filozofu Hegel'in ve ardıllarının öğretisi. Hegel felsefesinin başlıca özelliği güç anlaşılırlığıdır; bu yüzden büyük ölçüde yorum gerektirmiştir, birçok filozofu bu yönde uğraştırmıştır. Bu güç anlaşılırlık elbette aşırı soyutlamacılıktan gelmektedir. Bunun yanında Hegel felsefesi ansiklopedici bir anlayışla geliştirilmiştir. Hiçbir konu yoktur ki onun ilgi alanı dışında kalmış olsun. Hegel felsefesi böylece geniş çaplı ve tam anlamında dizgeci bir felsefe olmuştur. İnsanla ve evrenle ilgili ne varsa tümünü bir bütünde açıklamak ve yoruma tutmak Hegel'in başlıca amacı olmuştur. Bu yanıyla Hegelcilik somuta, deneyin verilerine yöneliktir. Hiçbir şeyin rastlantıya bağlı olmadığı bir dünyada tüm insan etkinlikleri evrensel akışın zorunlu ya da kaçınılmaz anları olarak belirir. Hegel felsefesinde her şey bu evrensel akış kavrayışı içinde açıklığa kavuşur. Akışın öznesi doğa ya da madde değildir, ruhtur ya da arı fikirdir. Bilinçten yoksun olan doğa bu arı fikrin karşıtıdır ve bu arı fikrin yaratıcısıdır. Her iki ilkenin karşıtlığı, hem düşünce, hem madde olan ruhu yaratır. Bu görüşler Hegel'in izleyicilerince çeşitli yorumlara uğratılmıştır. Hegel'in izleyicileri sağda ve solda kümelenerek onun felsefesine kendi inançları çerçevesinde anlamlar vermeye çalışmışlardır. Hegel'i izleyenlerden bir bölümü yalnızca Hegel yorumcusu olmak istemiştir, bu kesimin insanları Hegel'e kendilerinden bir şey katmaktan kaçınmışlardır. Bunlar arasında A. Ruge, J.K. Rozenkranz, J.E. Erdmann, K. Fisher gibi filozofları sayabiliriz. Hegel'i yorumlarken ona idealist ya da sağcı açıdan ağırlık kazandırmak isteyenler Yeni Hegelciler diye anılırlar; bu kişiler arasında ünlü İtalyan filozofları Spaventa, B. Corce ve M. G. Gentile vardır, akımın Alman temsilcileri R. Kroner, S. Mark'tır. Solcu Hegelciler ya da Genç Hegelciler, Feuerbach'tan başlayan, D. Strauss, B. Bauer, M. Hess, M. Stirner'den geçerek Marx'a bağlanan uzun bir zincir oluşturur. Marx ve Engels başlangıçta Genç Hegelcilerin yanında yer aldılar, ama onlardan kısa zamanda tümüyle ayrıldılar. Marx, Hegel'in idealist bakış açısına karşı çıkarken fikrin doğayı yaratamayacağını, doğanın düşünceden önce var olduğunu bildirmişti.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi