Edgar Allan Poe (1809 Boston-1849 Baltimore)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Amerikalı şair ve öykü yazarı. İngiliz asıllı olup annesi ve babası tiyatro oyuncusudur. Doğumundan sonra babası aileyi terketti. Poe iki yaşındayken annesi ölünce, bir tüccar olan John Allan onu evine aldı ve okuttu. Londra ve Richmond'da iyi bir öğrenim gördü. Virginia Üniversitesi'nde bir yıl okuduktan sonra, içki ve kumar borçları yüzünden üvey babasıyla arası açıldı. Boston'a kaçarak (1827) takma bir ad altında "Tamerlane" (Timur), başlığını taşıyan ilk kitabını yayımlattı. Daha sonra Baltimore'daki teyzesinin yanına taşındı ve gazetelere yazı göndermeye başladı. Bir gazetenin açtığı öykü yarışmasında "Bir Şişede Bulunan Müsvedde" adlı öyküsüyle birincilik ödülü aldı. Ününü başlatan bu olay ona edebiyat çevrelerinde birçok yararlı dost kazandırdı. Yaşamının son on iki yılını New York ve Philadelphia'da gazetecilik yaparak ve genellikle büyük bir yoksulluk içinde geçirdi. Karısının genç yaşta ölmesinden sonra kendini toparlayamayıp içkiye verdi. Yaşamının büyük bir bölümünde para kazanmak için gazetelere yazı yazmak zorunda kaldıktan sonra genç yaşta ölen Poe, yine de şaşırtıcı bir çeşitliliğe sahip bir yapıt bırakmayı başarmıştır. Sahip olduğu ünü, büyük ölçüde öykülerine borçludur. Şiirde, coşumculuğun izinde giden, yer yer simgeciliğe yaklaşan bir şairdir. Ses ve melodi, birçok şiirinde anlamdan önce gelir. Hayal, çöküntü, pişmanlık, melankoli, ölüm sıkıntısı ve dehşet, şiirinin başlıca temalarıdır. Poe'nun en iyi öyküleri, okur üzerinde doğrudan ve belirli bir etki uyandırmaya yönelik korku ve dehşet öyküleridir. En başarılı öykülerinden biri sayılan "The Fall of the House of Usher" (Usher'lerin Çöküşü), şiirsel ve ruhbilimsel bir simgesellikle yüklüdür. "Berenice", "Morella", "The Masque of the Red Death" (Kızıl Ölümün Maskesi) ve "Ligeia" adlı öykülerinde olduğu gibi, bunda da, yaşayanların peşini bırakmayan huzursuz ölüler tema'sı ağır basar. Poe, "The Murders in the Rue Morgue" (Morgue Sokağı Cinayeti), "The Mystrey of Marie R™get" (Marie R™get'nin Esrarı) ve "The Purloined Letter" (Çalınmış Mektup) gibi öyküleriyle de dedektif öyküsünün öncülerindendir. Onun en tanınmış yapıtlarından biri de, hazine aramayı konu alan "The Gold Bug" (Altın Böcek) adlı öyküsüdür. Poe, şiiriyle ve kuramsal yazılarıyla modern Avrupa edebiyatını, özellikle Fransız simgecilerini derinden etkilemiştir.
