Heykel
Taş, tahta, maden, kil, alçı gibi çeşitli maddelerden yontularak, kalıba dökülerek ya da birbirine eklenerek yapılan sanat yapıtı. Bu tür üç boyutlu yapıtlar yaratmaya da heykelcilik denir. Sanatların en eskisi ve en evrenseli olan heykelcilik, İ.Ö. 4. bin yılda Mısır ve Mezopotamya'da önemli gelişmeler gösterdi. İlkçağlarda yapılmış olan heykelcikler, daha çok tapınaklarda adak olarak, kötü ruhlardan ve şeytanlardan korunmak amacıyla bir tapınma aracı olarak kullanılmaktaydı. Mısır'da, çeşitli tanrı heykellerinden başka firavunların heykelleri de yapıldı. Bütün Eskiçağ uluslarında bu sanatların en güzel yapıtlarına rastlanabilir. Heykelcilik sanatı Eski Yunan'da doruğuna ulaştı. Daha sonra Romalılar aynı sanatı sürdürdüler. Orta Çağ'da gerileme gösteren heykelcilik, Rönesans ile birlikte yeniden yaygınlaştı. Başta Fransa ve İtalya olmak üzere, çeşitli Avrupa ülkelerinde resim sanatıyla yarışan bir heykelcilik sanatı görüldü. Bu sanatın büyük ustalarından Michelangelo, Donatello ölümsüz yapıtlar yarattılar. 20. yüzyıla dek klasik bir yapı izleyen bu sanat, bu yüzyıldan sonra çeşitliliği ve gelenekten kopmanın kaygı ve tedirginliğini dışa vuran malzeme ve biçim araştırmalarıyla ilgi çekti. Resim sanatıyla birlikte kübizm, nonfigüratif, gelenekçilik gibi soyut akımlardan etkilendiği görüldü. Giderek modern teknolojiden ve onun gereçlerinden yararlanan heykelcilik, klasik olarak geçerliliğini her zaman korudu. Klasik heykelciliğin en büyük özelliği, insan vücudunu en yetkin biçimde araştırmış olmasından gelir. Anadolu'da rastlanan sayısız heykel ve anıtların kaynağı daha çok eski Anadolu kültür ve uygarlığına dayanmaktadır. İslâmlığın benimsenmesinden sonra günah sayılan heykel çalışmaları engellendi. Türkiye'de heykelciliğin sanat durumuna gelmesi, Osman Hamdi Bey'in 1882'de kurduğu "Sanayii Nefise Mektebi Âlisi"nin (Güzel Sanatlar Akademisi) açılışıyla başlar. Türkiye'de çağdaş biçim arayışları ve soyut çalışmalarıyla tanınan heykelcilerden bazıları şunlardır: Sadi Çalık, Hüseyin Gezer, İlhan Koman, Kuzgun Acar.
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
