Şiîlerin, altıncı imam Caferi Sadık'ın ölümünden sonra (765) bölünmesiyle ortaya çıkan iki mezhepten biri. Caferi Sadık'ın büyük oğlu İsmail'in imam olması gerekirken, küçük oğlu Musa'nın tanınması üzerine mezhep, İsnaaşerilik ve İsmaililik adlarıyla ikiye bölündü. İsmail'in arkadaşı Ebu'l-Hattap, İsmaililik'e siyasal-devrimci bir düzen verdi, çağın aydınlarını çevresinde topladı. Bilim ve felsefe alanında olduğu kadar, siyasal alanda da etkinlik kazandılar. Yeni mezhep, bölgesel kültür ve inançlarla, eski Hint, Mısır, Yunan felsefe ve düşünürlerinden etkilendi, değerli yapıtlar yaratıldı. Sürekli baskı altında bulundukları için, çalışmalarını gizli yürüttüler. Böylece Batınîlik doğdu. İmamları, kendilerini gizlediler. İlk kez Basra dolaylarında kurulan Karmatiler Devleti ile ortaya çıktılar (9. yüzyıl). 10. yüzyıl başlarında Mısır'da Fatımiler, daha sonra İran'da Haşşaşiler devletleri kuruldu. Bu devletler, Abbasoğullarını ve Selçukluları uzun süre uğraştırdılar. Haşşaşiler, siyasal cinayetleriyle ün yapmışlardı. Hulâgu, son kaleleri olan Alamut'u yıkarak egemenliklerine son verdi (1256). İsmaililer günümüzde Orta Asya, İran, Suriye, Kuzeydoğu Afrika ve Hindistan'da dağınık olarak yaşıyorlar. Genel imamları Ağa Han'dır. İsmaililere göre imam, Tanrısal bir varlıktır; yanılmaz, her buyruğu bir ayet değerindedir, yerine getirilmesi gerekir. Yeryüzünde her zaman bir imam bulunur. İmam ölünce Tanrısal ruh ve güç, hemen başka birine geçer. Dürzilik, bu mezhebin en aşırı dalıdır.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi