Muammer Kaddafi
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
(1942 Sirt), Libyalı asker ve devlet adamı; Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi Başkanı. Bingazi Üniversitesi'nde ve İngiliz Sundhurst Kraliyet Askerî Akademisi'nde öğrenim gördü. 1965'te Libya ordusuna girdi. 1966'da "Bağımsız Birlikçi Subaylar" gizli topluluğunu kurdu. Kral İdris'i deviren 1969 hükümet darbesini hazırladı. Darbeden sonra Devrim Konseyi başkanlığını, savunma ve içişleri bakanlıkları görevlerini üstlendi. Aynı yıl, Devrim Konseyi tarafından albaylığa yükseltildi. Bir süre başbakanlık da yapan Kaddafi, 1972'de bu görevi Abdüsselam Callud'a bıraktı. İsrail'e karşı topyekûn bir savaşın sürdürülmesini isteyen Kaddafi, Libya'da İslâmiyet'e dayalı bir Arap sosyalizmi kurma çabasına girişti. Libya'daki uluslararası petrol kuruluşlarını devletleştirdi. Filistin kurtuluş hareketini ve Afrika'daki tüm kurtuluş hareketlerini destekledi. 1972'de Mısır ve 1974'te Tunus ile ülkesini birleştirmek istediyse de başarılı olamadı. Son olarak, Suriye ve Çad ile birleşme girişimlerinde bulundu. Libya'nın güçlü adamı olma durumunu sürdüren; Mısır, İsrail ve ABD'ye karşı çıkan ve onlarla sürekli anlaşmazlık içinde bulunan Kaddafi, 1974'ten bu yana Türkiye'ye karşı geniş kapsamlı bir yakınlaşma politikası izlemeye başladı. 1977'de ülkenin adı, Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi olarak değiştirilirken, Devrim Komite Konseyi dağıtıldı ve Kaddafi Genel Halk Kongresi sekreterliğini üstlendi. 1979'da bu görevden çekilmekle birlikte, devlet başkanı olarak yönetimdeki ağırlığını sürdürdü. Kaddafi, Red Cephesi olarak bilinen sertlik yanlısı ülkelerle işbirliği yaptı. Öte yandan çevre ülkelerin iç işlerine karışarak Mısır, Sudan ve Çad'a müdahale etti. Dünyanın çeşitli yerlerindeki şiddet yanlısı örgütlere destek verdiği gerekçesiyle, Reagan yönetimindeki ABD'nin baş hedeflerinden biri oldu. Nisan 1986'da ABD bombardıman uçakları Trablusgarp ve Bingazi'yi bombaladılar. Bu saldırı sonucunda 100'ü aşkın Libyalının yanı sıra Kaddafi'nin evlâtlığı da öldü, karısı ve oğlu yaralandı. Kaddafi, ülkemizde "Yeşil Kitap" adıyla yayınlanan ve siyasal görüşlerini açıklayan üç ciltlik (1979, 1981, 1982) bir yapıtı vardır.
